De avondklok gaat in op zaterdag 23 januari 21.00 uur en duurt tot woensdag 10 februari 04.30 uur. Dan mag je alleen naar buiten worden gegaan het noodzakelijk is. “Dit is uitsluitend toegestaan bij een calamiteit, als uzelf, een hulpbehoevend persoon of een dier dringend (medische) hulp nodig heeft, als u van uw werkgever voor werk naar buiten moet, als u naar het buitenland reist of terugkeert naar Nederland,als u onderweg bent in verband met een uitvaart en dit kunt aantonen, als u onderweg bent in verband met een oproep van een rechter, officier van justitie of bezwaar- of beroepschriftenzitting en dit kunt aantonen of als u een aangelijnde hond uitlaat. Dit doet u in uw eentje.”
Lees ook: Hou vast rekening met de komst van een avondklok
Formulieren beschikbaar gesteld
De Rijksoverheid stelt formulieren beschikbaar op www.rijksoverheid.nl/avondklok. “Het is niet de bedoeling dat u uw eigen formulieren maakt.” Als iemand het noodzakelijk vindt om naar buiten te gaan, dan dient diegene een formulier Eigen verklaring avondklok bij zich hebben. “Bij een calamiteit, terugkeer uit het buitenland en het uitlaten van een hond heeft u geen formulier nodig. Als u naar Nederland reist, dan moet u wel laten zien dat u uit het buitenland komt (bijvoorbeeld met een vervoersbewijs) en uitleggen waarom u tijdens de avondklok reist. Als het nodig is dat u voor werk naar buiten gaat moet u ook een werkgeversverklaring tonen. Deze moet u aan uw werkgever vragen.”
Een andere sfeer dan een maand geleden
Dat laatste riep tijdens de coronaupdate van brancheorganisatie Schoonmakend Nederland (voorheen OSB) vragen op. Directeur Rob Rommelse beantwoordde ze stuk voor stuk. Hij had in overleg gezeten met het ministerie van Economische Zaken en had het voorstel voor de Tweede Kamer doorgenomen. “De toon uit Den Haag is toch wel heel serieus. Politici zijn laaiend bang voor de Britse variant en de varianten uit Brazilië en Zuid-Afrika. Het is een strijd om de vaccinaties en de capaciteit in de zorg. Dit komt daar tussendoor vliegen. Ik proef zeker een andere sfeer dan een maand geleden. Vanuit EZ kwam de vraag dit over te brengen aan jullie: ‘Neem je leden mee in hoe serieus het ervoor staat’.”
Haalbaarheid van handhaving
Een schoonmaker die tijdens de avondklok aan het werk moet, moet een eigen verklaring invullen, maar ook een werkgeversverklaring waarin de reden staat. De eigen verklaring vult een medewerker zelf in, de werkgeversverklaring moet van een leidinggevende komen. Die laatste moet worden ondertekend. Wie zonder reden op straat vertoeft, kan een boete van 95 euro krijgen. “Een verklaring vervalsen wordt gezien als een misdrijf”, legde Rommelse uit. “Uitgangspunt voor de verklaringen is de haalbaarheid van handhaving.”
Werkgever bepaalt of werk noodzakelijk is
Bijzonder is het feit dat de werkgever zelf moet bepalen of het werk in die tijd van de avondklok noodzakelijk is. Rommelse: “Er is geen checklist van werkzaamheden waar je je aan kunt toetsen. Op de werkgeversverklaring kan generiek staan dat een schoonmaker bijvoorbeeld op dinsdag, donderdag en vrijdag ergens schoonmaakwerkzaamheden moet verrichten tijdens de avondklok. Je kunt dat voor langere tijd, tot aan het einde van de avondklok, aangeven. De dagverklaring, met een datum erop, maakt de medewerker zelf. Per dag, net zoals een burger. De formulieren zijn, zodra ze beschikbaar zijn, te downloaden vanaf www.rijksoverheid.nl/avondklok.”
Lees ook: Schoonmakend Nederland: Corona bepalend voor cao-schoonmaak
Brieven digitaal of op papier
In de werkgeversverklaring moet de specifieke medewerker genoemd worden. Een schoonmaakmedewerker mag beide brieven digitaal of op papier bij zich hebben. Bij de digitale variant moet deze dus voorzien zijn van een digitale handtekening. “Wij weten niet altijd waar zich een calamiteit voordoet”, vroeg een schoonmaakbedrijf. Rommelse: “Dan is het verstand om proactief verklaringen aan te leveren bij medewerkers die de calamiteiten oppakken.” De werkgeversverklaring hoeft alleen door de werkgever worden getekend, niet door de medewerker. De medewerkersverklaring hoeft helemaal niet worden te ondertekend als deze digitaal wordt gebruikt. Op papier is wel een handtekening nodig. Wie moet voor uitzendkrachten en zzp’ers voor een verklaring verzorgen? Rommelse: “Zzp’ers zijn eigen baas en kunnen dus met een ondertekende werkgeversverklaring uit de voeten. Uitzendbureaus gaan in principe over hun personeel en moeten daarvoor een werkgeversverklaring maken.”
Laaggeletterde medewerkers
Eigen formulieren maken is uit den boze. “Juridisch is het enige document dat telt, het document dat op www.rijksoverheid.nl/avondklok is te vinden. Dat maakt het bewerkelijk.” Een schoonmaakbedrijf voorzag bij een aantal laaggeletterde medewerkers problemen. Rommelse: “Dat kan ik me voorstellen. De verklaringen komen in meerdere talen beschikbaar en je zou meerdere persoonlijke verklaringen alvast vooraf kunnen maken voor de medewerkers.” Nog een vraag: kan dit een aanleiding zijn om werktijden te verschuiven? “Ja, maar dan kan dat alleen in overleg met de medewerker. Je kunt het niet opleggen. Als hij of zij andere activiteiten overdag heeft, kun je dat niet vragen. Maar treedt hierover vooral over in overleg met je medewerker en je opdrachtgever.”
Lees ook: Verplichte vaccinatie tegen corona, ja of nee?
Maatregel pas maandag in laten gaan
Er wordt niet anders omgegaan met hotel-, kantoor- of zorgschoonmaak, stelde Rommelse. “De werkgever moet bepalen of het essentieel is.” Hij gaf ook aan dat Schoonmakend Nederland er net als meerdere brancheverenigingen voor had gepleit om de maatregel pas maandag te laten ingaan. “Dat zou ruimte geven om de schoonmaakmedewerkers te informeren.” Maar dat voorstel is gesneuveld. De avondklok gaat aanstaande zaterdag in en gaat gelden van 21.00 uur tot 04.30 uur. Dat zei minister Ferd Grapperhaus (Justitie) na afloop van het debat over de coronacrisis.
Meerderheid voor invoering
Donderdag bleek in de Tweede Kamer tijdens dat debat een meerderheid vóór de invoering van een avondklok. Maar die wil het laten ingaan om 21.00 uur in plaats van 20.30 uur, wat het kabinet voorstelde. Een motie hiertoe die coalitiepartij D66 donderdag tijdens het Kamerdebat heeft ingediend, krijgt steun van in ieder geval VVD, CDA, ChristenUnie, SP en 50PLUS. De motie kon ook op de steun van de PvdA rekenen. Ook GroenLinks was niet principieel tegen, maar beide partijen vinden dat een half uur later voor hen niet het doorslaggevende argument zou zijn.
Nog net wel naar de sporttraining
Volgens D66 maakt een latere aanvangstijd het verschil voor kinderen en jongeren om nog net wél naar de sporttraining te kunnen. Voor volwassenen om na het werken nog net wél boodschappen te kunnen doen. En voor ouders om na een volle dag thuiswerken en thuisonderwijs nog net wél dat ommetje te kunnen maken”, aldus fractieleider Rob Jetten. PVV, SGP, DENK en Forum voor Democratie toonden zich mordicus tegen de avondklok. PVV-leider Geert Wilders trok fel van leer tegen het “paardenmiddel”, dat volgens hem geen verschil zal maken voor de besmettingscijfers. SGP-voorman Kees van der Staaij sprak van “een botte bijl”.
