Coronavirus heeft grote gevolgen voor Nederlandse economie
De uitbraak van het coronavirus heeft de hele samenleving geraakt, met ook grote gevolgen voor de Nederlandse economie. Omdat werkgevers in snel tempo een beroep op werktijdverkorting begonnen te doen, heeft het kabinet op 17 maart 2020 de tijdelijke Noodmaatregel Overbrugging Werkgelegenheid (NOW) in het leven geroepen. Medewerkers van UWV en het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) hebben vervolgens een ongekende prestatie geleverd door in drie weken tijd de regeling uit te werken en de uitvoering voor te bereiden. Daar is normaal gesproken minimaal een jaar voor nodig.
NOW 1.0
Na uitgebreide tests kon het NOW-loket op 6 april van start gaan. Op de eerste dag ontvingen het UWV ruim 35.000 digitale aanvragen en ruim 4.000 telefoontjes. Drie dagen later werden de eerste voorschotten uitbetaald aan ruim 9.000 werkgevers. Deze gang van zaken leverde veel complimenten op van werkgevers en ook vanuit de Tweede Kamer. Het onverwachte werkbezoek dat de koning op 21 april aan het NOW-hoofdkwartier bracht betekende een kroon op het werk voor veel UWV-medewerkers.
Lees ook: 1.120 schoonmaakbedrijven krijgen voorschot uit de NOW
Aangepaste dienstverlening
Als gevolg van de coronacrisis moest het UWV keuzes maken die verregaande gevolgen hadden voor de dienstverlening en voor de bedrijfsvoering. De persoonlijke dienstverlening waarbij mensen face-to-face worden gesproken was niet meer mogelijk op de manier zoals het UWV dat voor ogen heeft. Face-to-facecontacten zijn vervangen door telefonische en videogesprekken en er wordt zo veel mogelijk digitaal gewerkt. Binnen een paar dagen waren de faciliteiten geregeld waarmee ruim 700 klantencontactmedewerkers vanuit huis burgers en werkgevers te woord kunnen staan.
Binnen twee weken konden ruim 17.000 medewerkers thuis werken met algemene ict-ondersteuning en virtuele vergadervoorzieningen. Op deze manier meent het UWV er in geslaagd te zijn om essentiële dienstverlening zo ongestoord mogelijk voor te zetten. Bij een aantal werkzaamheden is fysiek contact echter essentieel, zoals bij sommige sociaal-medische beoordelingen en bij bepaalde controles. Deze werkzaamheden blijven nu liggen – met alle gevolgen van dien. Burgers die op (de afronding van) hun beoordeling moeten wachten, zitten langer in onzekerheid.
Lees ook: UWV: “Behoud werkgelegenheid zaak van ons allemaal”
Regels overtreden
Doordat bepaalde controles nu niet mogelijk zijn is het mogelijk dat uitkeringsgerechtigden langer de regels overtreden. Dit kan ertoe leiden dat ze later te maken krijgen met hogere terugvorderingen en boetes. Voor UWV betekent het onder andere dat de voorraden nog uit te voeren beoordelingen en controles verder toenemen. Ook door het groeiend werkaanbod worden UWV-breed handhavingsactiviteiten beperkter uitgevoerd. Dit vormt een risico voor het realiseren van een betere balans tussen goede dienstverlening aan de klanten, efficiënte uitvoering en controle. Intussen blijven medewerkers zo goed mogelijk hun reguliere werkzaamheden verrichten. Zij blijven uitvoeringstoetsen doen op nieuwe wet- en regelgeving.
Lees ook: Onderzoek naar risico’s misbruik en oneigenlijk gebruik NOW
Nieuwe regelingen
Ook heeft het UWV nieuwe regelingen geïmplementeerd zoals de compensatieregeling transitievergoeding bij ontslag wegens langdurige arbeidsongeschiktheid. Werkgevers kunnen hiervan sinds 1 april 2020 gebruikmaken. En sinds 1 januari zijn alle wetten aangesloten op één uniforme betaalomgeving (UBO). Ook heeft het UWV over de eerste vier maanden van dit jaar voor de meeste prestaties nog wel voldaan aan het met het ministerie afgesproken niveau. Dat komt deels doordat de eerste tweeënhalve maand van het jaar zich nog afspeelden in het ‘oude normaal’. Het is echter uiterst onzeker of dat niveau ook in de toekomst nog handhaafbaar is. Dat zou bijvoorbeeld kunnen gelden voor de tijdigheid van betalingen, de rechtmatigheid van uitkeringen, het aantal uitkeringsgerechtigden dat naar werk kan worden begeleid en het constateren van overtredingen van de regels. Er zijn dan ook extra maatregelen nodig.
Meer ww-uitkeringen
De NOW zorgt voor het behoud van werkgelegenheid. Toch ziet het UWV het aantal WW-uitkeringen snel oplopen. De NOW en de toegenomen WW-volumes brengen veel extra werk voor UWV met zich mee terwijl er ook beperkende coronamaatregelen gelden. Daarom heeft het UWV moeten besluiten om een aantal werkzaamheden niet of minder intensief te verrichten en alle niet-bedrijfskritische activiteiten op te schorten. Door al deze omstandigheden zullen achterstanden ontstaan dan wel toenemen.
Veel van de medewerkers werken door buiten kantoortijden, in de avonden en weekenden. De productiviteit is dan ook enorm toegenomen. Dat is echter een situatie die niet onbeperkt kan voortduren. Er komt ook nieuw werk op het UWV af: de NOW 2.0 en de Tijdelijke Overbruggingsregeling voor Flexibele Arbeidskrachten (TOFA). Om al het extra werk aan te kunnen heeft het UWV extra capaciteit nodig. Hierover zijn zij met het ministerie in gesprek. De komende maanden zullen in ieder geval ruim 800 extra fte’s starten. Maar ook met extra medewerkers erbij zal de werkdruk onverminderd hoog blijven. De eerste nieuwe medewerkers zijn al geworven, maar nieuwe medewerkers moeten wel worden opgeleid. Ook dat legt voorlopig druk op de prestaties.
Lees ook: Harde stijging aantal lopende ww-uitkeringen in schoonmaak
Trots
Ondanks de zorgen of het UWV het prestatieniveau wel zal kunnen handhaven overheerst op dit moment trots. Trots dat vertrouwen in de kennis en ervaring van de organisatie het kabinet deed besluiten om de uitvoering van de NOW en aanvullend maatregelen bij UWV neer te leggen. En vooral trots op de medewerkers. ‘Die net als ieder ander het ongemak, de onzekerheid en de beperkingen die de coronacrisis met zich meebrengt ervaren. En die zich desondanks op bewonderenswaardige wijze inzetten om al die mensen die van UWV afhankelijk zijn zo goed mogelijk te ondersteunen. Petje af!’ Zo eindigt de raad van bestuur hun voorwoord bij het rapport.
Eerste publicatie op Salarisnet.nl
