Dat er in de schoonmaak nog regelmatig ongevallen gebeuren doordat werknemers van hoogte vallen, bleek in maart nog eens op zeer tragische wijze. In Coevorden overleed een jonge schoonmaker nadat hij van een dak was gevallen. En in juni vorig jaar sloeg het noodlot toe bij een schoonmaakster in Kampen. Zij viel van een balustrade op de tweede verdieping en stierf enige uren later in het ziekenhuis aan haar verwondingen.
Vallen van hoogte al jaren het meest voorkomende bedrijfsongeval
In de top vijf van meest voorkomende ongevallen op het werk staat vallen van hoogte al jaren op de eerste plaats. De gevolgen kunnen dramatisch zijn, zo blijkt niet alleen uit voorgenoemde voorbeelden, maar ook uit onderzoek van het RIVM. Nederland kent jaarlijks 2.300 ernstige ongevallen op de werkvloer. Alleen al door de val van een ladder of trap vallen er gemiddeld 166 slachtoffers. Voor 22 van hen betekent het blijvend letsel. En jaarlijks overleven drie personen een dergelijke val van een ladder of trap niet. Reden voor het RIVM om valpreventie hoog op de agenda te zetten. De tool Storybuilder is bij de preventie van bedrijfsongevallen een handig hulpmiddel.
Risicovolle situaties herkennen, ervan leren en voorkomen
Storybuilder is een database die gebruik maakt van beschrijvingen van ruim 30.000 ongevallen. Het biedt werkgevers en werknemers de mogelijkheid om risicovolle situaties te herkennen en er van te leren zodat ze uiteindelijk voorkomen kunnen worden. Bijvoorbeeld door het nemen van de juiste voorzorgsmaatregelen, door kritischer naar een werkplek te kijken of door gebruik te maken van de juiste materialen.
Met alle data wordt een schema gemaakt van de aanleiding van een ongeval en op welke manier dat voorkomen had kunnen worden
Vallen van een ladder en 35 andere soorten ongevallen
Niet alle situaties kunnen uiteraard voorkomen worden, maar door een enorme hoeveelheid aan praktijksituaties te bundelen, heeft het RIVM wel een goed overzicht van wat er gebeurde, waar het mis ging en wat daar de achterliggende oorzaken van zijn. Met alle data kan een zogeheten ongevalspad worden gemaakt. Daarin is in een eenvoudig schema weergegeven wat van een specifiek ongeval de aanleiding was en op welke manier dat voorkomen had kunnen worden. Er wordt daarbij onderscheid gemaakt tussen 36 verschillende types ongevallen, vallen van een ladder is daar bijvoorbeeld een van.
Wat is de oorzaak en de eventuele achterliggende oorzaak?
Stel dat iemand binnen een gebouw een ladder gebruikt om bij een hoog raam te komen, maar dat die ladder in een verkeerde hoek is neergezet. En dat er bovendien geen gebruik is gemaakt van een ladderstopper. Voor de glazenwasser in dit voorbeeld is het zijn eerste dag en hij heeft nog geen instructies meegekregen. De ladder valt terwijl de werknemer aan het werk is, hij valt en breekt zijn arm. In dit geval zou er als oorzaak kunnen worden aangegeven dat de ladder verkeerd was neergezet. En als achterliggende oorzaak staat er in dit voorbeeld dat er geen instructies waren gegeven én dat het materieel niet op orde was.
Zien waar de risico’s liggen én waar ze ontstaan
Met dit ongevalspad kunnen werknemers en werkgevers zien waar risico’s liggen en waar – zeer belangrijk ook – ze ontstaan. Het maakt het gemakkelijker om de juiste voorzorgsmaatregelen te nemen. Uiteindelijk is de werkgever verantwoordelijk voor het aanbrengen van de juiste beveiliging op plekken waar valgevaar bestaat. Er wordt gesproken van valgevaar als een werkplek minimaal 2,5 meter boven de grond is. Ook de aard van de werkzaamheden en eventuele risico’s in de directe omgeving spelen mee bij het inschatten van valgevaar. Enkele voorbeelden van beveiligingsmaatregelen zijn vangnetten of veiligheidsgordels met vanglijnen. Maar ook het geven van juiste instructies behoren bij de taken van de werkgever.
Organisaties die met dergelijke risico’s te maken hebben, moeten ook beschikken over een risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E). Daarin staat onder meer in welke situatie welke beveiligingsmiddelen beschikbaar zijn.
Aandacht blijven vragen voor de gevaren
Voorkomen is beter dan genezen, geldt voor veel dingen binnen de schoonmaakbranche, maar zeker voor het risico op vallen van hoogte. Ondanks alle aandacht voor preventie vallen er jaarlijks nog altijd zeer veel gewonden en zelfs doden. Een nachtmerrie voor iedereen die bij zo’n bedrijfsongeval betrokken is. De branche en het Rijk blijven daarom aandacht vragen voor de gevaren. Ieder slachtoffer dat voorkomen kan worden is er immer een.
Wie meer wil weten over Storybuilder kan terecht op de website van RIVM.
Wettelijke eisen
Er zijn wettelijke eisen gesteld aan werken op hoogte. Zo stelt de Rijksoverheid dat het alleen is toegestaan als rekening wordt gehouden met de fysieke belasting van het lichaam. Zo mag enkel gebruik worden gemaakt van een veilige, ergonomisch verantwoorde steiger, stelling, bordes of werkvloer. Als deze zaken niet voorhanden zijn, dan moet er worden gekeken naar het meest geschikte middel. Een ladder mag alleen worden ingezet als de klus van korte duur is of als een veiliger alternatief niet mogelijk is.
