De in 2015 ingevoerde Participatiewet moet daarbij ‘fundamenteel worden herzien’, zo staat in een stuk dat de gemeenten naar de partijen sturen die straks over een nieuw kabinet gaan onderhandelen.
Bekneld tussen raderen van uitkeringsbureaucratie
De laatste jaren komen er met regelmaat voorbeelden aan het licht van mensen die bekneld raken tussen de raderen van de uitkeringsbureaucratie. Zo gaat er veel mis op het moment dat mensen naast een uitkering gaan werken. In veel gevallen gaan ze er dan financieel op achteruit. Ze leveren het extra inkomen uit werk dubbel en dwars weer in omdat de zorg- en huurtoeslag omlaag gaan. Dat is vervelend voor de mensen om wie het gaat, maar ook voor gemeenten. Die zijn er met de Participatiewet immers voor verantwoordelijk dat mensen weer aan de slag gaan.
Vreselijk complex systeem opgetuigd
In een reactie zegt Janny Bakker-Klein, voorzitter van de Raad van Bestuur van Movisie, een kennisinstituut voor sociale vraagstukken: ” De Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) vindt dat de Participatiewet op de schop moet, omdat het voor inwoners die werk en/of een inkomen nodig hebben te complex geworden is. Het klopt dat we een vreselijk complex en op wantrouwen gebaseerd systeem hebben opgetuigd. Dat is voor niemand goed. Ik betwijfel echter of een aanpassing van de wet de oplossing is. Voor we het weten zijn we weer een paar jaar verder, terwijl intussen voor de mensen die het betreft niets verandert. Hoewel de wettekst niet ideaal is, laat deze voldoende ruimte voor passende ondersteuning voor mensen in een kwetsbare positie.”
Hoe belemmeringen wegnemen
De uitvoering van de wet heeft daarentegen een fundamenteel andere aanpak nodig, zegt ze aansluitend. “Ambtenaren nemen nu voor mensen vaak beslissingen die enorm verstrekkend zijn voor hun deelname aan de samenleving. Zij ontlenen soms zelfs hun status aan het feit dat zij uiteindelijk beslissen wat nodig is. Maar onderzoek wijst uit dat ondersteuning bij het vinden van werk of een passende dagbesteding pas effectief is, als mensen die het betreft daarover zelf zeggenschap ervaren. De houding en beroepsopvatting van de ambtenaar moeten dus anders. Luister naar wat betekenisvol voor iemand is en zoek dan samen met de betrokkene hoe zij eventuele belemmeringen daarvoor weg kunnen nemen. We weten dat deze aanpak, als zij daarna de zogenaamde ‘omgekeerde toets’ toepassen, voor 99% binnen de Participatiewet te verantwoorden is. En voor die laatste procent voorziet de wet in een hardheidsclausule, die het college van B&W probleemloos kan toepassen.”
Lees ook
Veilig en gezond werken: inspectie SZW over psychosociale arbeidsbelasting in de schoonmaak
Schoonmakend Nederland: “Terugkeer sociale werkbedrijven klap in het gezicht”
