De strijd tussen de drie is al decennia oud. Waarbij de drie over elkaar heen buitelen met wetenschappelijke data om het gelijk aan hun kant te krijgen. Opvallend vaak moet daarbij de jetdroger het ontgelden. De jetdroger, door Mitsubishi uitgevonden in 1993 en vooral bekend dankzij Dyson, is in Nederland relatief gezien nog weinig in gebruik. Dat neemt niet weg dat het apparaat, waarbij in 10 seconden droge handen worden beloofd, een opmars maakt in Groot-Brittannië. De jetdroger blaast door twee nauwe spleten met hoge snelheid (tot 640 kilometer per uur) onverwarmde lucht op voor- en achterkant van de handen. Die handen moet je in een soort kom steken. Dat resulteert in een zeer korte droogtijd. Het verwijderde water valt onder in de kom. Omdat de lucht niet wordt verwarmd, zoals bij ‘normale’ heteluchtdrogers het geval is, is het energiegebruik een stuk lager dan bij hete luchtblowers.
>> Lees ook: Handhygiëne: alles over handen wassen én drogen
Handen drogen met jetdrogers uit gemak
Aanschaffers van dergelijke jetdrogers, hebben vooral argumenten op het vlak van gemak. Geen navulling meer zoals bij katoen en papier. Alleen een apparaat wat in het stopcontact moet worden gestoken. Geen omkijken meer naar. Daar tegenover staan volgens de Europese branchevereniging voor de tissuepapierindustrie (ETS) talloze nadelen. Keith Redway van de universiteit van Westminster en professor Mark Wilcox van de universiteit van Leeds deden in opdracht onderzoek naar de jetdrogers.
Toename van totaal aantal bacteriën bij handen drogen
Daarbij was opmerkelijk dat Wilcox tijdens een presentatie een conflict of interest te hebben: de financiering door ETS. Daar wijst Dyson in een reactie dan ook fijntjes op. Neemt niet weg dat de resultaten, met inachtneming van de kanttekening, interessant zijn. Het drogen met de jetdroger resulteerde volgens ETS in een gemiddelde toename van het totale aantal bacteriën met 42 procent op de vingers en met 15 procent op de handpalmen. Gemiddeld wordt volgens de papierfabrikanten een gebruiker van een jetdroger blootgesteld aan meer dan 1.000 keer zo veel micro-organismen dan de gebruiker van een dispenser voor papieren handdoeken.
Bacteriën kunnen volgens ETS tot wel drie meter ver komen
De vloeren onder jetdrogers hadden gemiddeld 20 keer hogere besmettingsniveaus in vergelijking met de vloeren onder dispensers voor papieren handdoeken. Bacteriën en virussen kunnen volgens ETS bij jetdrogers tot wel drie meter ver komen. Fabrikant Dyson verdedigde zich eerder al. “Als je wast komen bacteriën uit de poriën en die verspreiden zich nu eenmaal. Het resultaat heeft dus niets met de droogmethode te maken. Ook het verspreiden van druppels komt bij alle vormen van drogen voor. Het merendeel valt echter op de grond, dus hoe gevaarlijk is dat nu helemaal…”
De vloeren onder jetdrogers hadden gemiddeld 20 keer hogere besmettingsniveaus in vergelijking met de vloeren onder dispensers voor papieren handdoeken
VSR: blootstelling hoger bij handen drogen met jetdroger
Onafhankelijker is het onderzoek van de Vereniging Research Schoonmaak. VSR komt tot de conclusie dat handen drogen met een lucht handendroger micro-organismen van de handen in de lucht overbrengt. Daarnaast: het aantal micro-organismen dat wordt overgebracht in de lucht is bij gebruik van een jetdroger ongeveer negen maal hoger dan bij een hete lucht handendroger. “Bezoekers van een sanitaire ruimte met een handendroger worden via de ademhaling blootgesteld aan kiemen die afkomstig zijn van (ondoelmatig) gewassen handen. Deze blootstelling is bij een jethandendroger hoger dan bij een hete lucht handendroger.”
Papier is het meest hygiënisch
VSR komt tot tevredenheid van leveranciers zoals Kimberly-Clark en Metsä Tissue tot de conclusie dat papieren handdoekjes vanuit hygiënisch oogpunt het meest geschikt zijn. Geoffrey Fimmers van Kimberly-Clark reageert: “Papier is het meest hygiënisch. Dat komt telkens uit diverse onderzoeken en daar is weinig twijfel over.” En die hygiëne is volgens hem doorslaggevend. “Als ik in een kantoorpand met 100 werknemers het ziekteverzuim met 0,5 procent tot 1 procent kan terugdringen, dan is dat meteen een enorme besparing. Zo bezien kan een investering in schoonmaak en fatsoenlijke dispensers makkelijk uit.”
Water bij handen drogen echt wegnemen met papier
Die investering zou volgens hem ten goede moeten komen aan dispensers van papier. “Je neemt het water echt weg van je handen en gooit dan de losgekomen bacteriën echt weg. Je kunt zo ook geen kruisbesmetting krijgen.” Zaak is wel een goede prullenbak (niet te klein) vlakbij de dispenser te plaatsen, aldus Fimmers. “Dat om rommelige situaties te voorkomen.” Dat beaamt Ralph Vodegel van Metsä Tissue. “Hoe beter je de dispensers en papierproducten regelt, des te lager het papierverbruik maar óók het ziekteverzuim én de schoonmaakkosten.” De oplossing ligt volgens hem ook in papieren handdoekjes die zich direct uitvouwen. Hij raadt daarnaast dispensers aan, die je zelf niet hoeft aan te raken.“ Daarmee breng je de kans op verspreiding van infecties naar beneden.”
>> Lees ook: Hoogleraar Hofstra: risico slechte handhygiëne ligt op de loer
Waar staat katoen in de strijd van de handen drogen?
Waar staat katoen in de strijd? De European Textile Services Association claimt een hoge positie. Ook ETSA deed een vergelijkend onderzoek naar katoen, papier, heteluchtdrogers en jetdrogers. Dat onderzoek toont weer aan dat katoen een uiterst hygiënische manier is om de handen te drogen. “De wrijving tussen het katoen en de handen zorgt voor een reductie van bacteriën. Hierbij scoorden ze met een logreductie, de verwijdering van bacteriën, van 4.41 beter dan de minimumvereiste van 3 binnen de Europese norm EN 1499. Met een logreductie van respectievelijk 2,48 en 1,79 bleven de jetdrogers en heteluchtdrogers ónder de minimumvereiste van de norm.”
Eerst papier, dan katoen, dan een droger met warme lucht
Misschien is Rob van der Walle, als onafhankelijk expert van MTS Euro Products, leverancier aan de groothandels, dé aangewezen man om het pleit te beslechten. Hij noemt de droogmethodes in de meest hygiënische volgorde op. “Eerst papier, dan katoen, dan een droger met warme lucht en als laatste jetdrogers.” Ook hij komt met de nadelen van luchtdrogers die ETS en ETSA noemen, maar voegt een nadeel van katoen toe. “Textiel is na papier een betere manier van handen drogen. Mits je het textiel niet zelf door de automaat hoeft heen te trekken. En dat gebeurt vaak niet. Daarnaast hopen vocht en warmte zich op in de katoenroldispenser.”
Textiel is na papier een betere manier van handen drogen. Mits je het textiel niet zelf door de automaat hoeft heen te trekken.
Advies: tear and go-dispensers
Van der Walle geeft voorkeur aan papier, maar wil tegelijkertijd verspilling tegengaan. “We adviseren daarom tear and go-dispensers die twee velletjes per keer afleveren. Dat scheelt niet alleen in de afval, maar ook in het overmatige gebruik van papier.” En als dan voor papier wordt gekozen, moet de keuze volgens hem vallen op zigzag en intergevouwen handdoekjes. “Dat in plaats van c-gevouwen handdoekjes, waarbij je dispenser alsnog aanraakt.” Van der Walle vindt het belangrijk dat zijn klanten zelf logisch nadenken over hygiëne. “Dat is nog belangrijker dan mijn advies. Zeker in instellingen waar zorg wordt verleend of men met voedsel in aanraking komt. Stel vragen: hoe worden bacteriën via belangrijke punten in het sanitair verspreid? Hoe ga ik kruisbesmetting tegen? Dan kom je als vanzelf op de oplossing die in jouw situatie het beste is.”
Grondig drogen noodzakelijk…
VSR deed onderzoek naar het drogen van de handen en de meest hygiënische methode daarvoor. Aanleiding waren verschillende uitbraken van griepepidemieën. Een van de mogelijke manieren van besmetting was contact met vieze handen. “Dat kun je voorkomen door de handen goed te wassen omdat je daarmee de overdracht van mogelijke ziekteverwekkende micro-organismen beperkt”, vertelde VSR. “Blijft de hand daarna nat, dan bevordert dat juist de overdracht van micro-organismen van en naar oppervlak en andere handen en komt men van de regen in de drup. Grondig drogen van de handen is dan ook noodzakelijk.”
>> Lees ook: Griepseizoen 2017/2018 valt ongekend zwaar uit, maar weinig mensen leggen link met hygiëne
