Onderzoek laat zien dat de kwaliteit van de RI&E in veel bedrijven onder de maat is. Daarom zijn er veranderingen op til. Van Alphen is veiligheidskundige en arbeidshygiënist en al dertig jaar werkzaam op het gebied van veiligheid. Aan de hand van veel voorbeelden uit zijn praktijk vertelt hij wat er zo allemaal verkeerd gaat met de RI&E.
Een goed diagnose-instrument
Veel bedrijven hebben nog geen RI&E en de kwaliteit van de RI&E bij bedrijven die ‘m wel hebben laat nogal eens te wensen over. Wim: “Heel jammer want de RI&E is een fantastisch diagnose-instrument om vast te stellen hoe het gaat met de veiligheid en gezondheid in een bedrijf. En genereert goede ideeën om werkomstandigheden te verbeteren.”
Presenteren als verplichting
Veel managers gaan heel fanatiek voor hun bedrijf en arbo komt er maar een beetje bij. "De kwaliteit van de RIE is onder andere zo slecht doordat de arbodeskundigen de RI&E presenteren als een verplichting. We laten te weinig de bedrijfsvoordelen zien. We zoomen te veel in op dingen die niet goed zijn en benadrukken te weinig de meerwaarde. Dus denkt de gemiddelde manager ‘wat moet ik ermee?' Het interesseert hem niet en hij ziet het als een verplicht nummer."
Te hoge werkdruk
Soms kun je volgens Wim als deskundige goed inzoomen op de problemen die spelen in een organisatie. Bijvoorbeeld op het ziekteverzuimpercentage, want dat kost immers heel veel geld. De RI&E kan helpen om dit soort problemen kleiner te maken. Een financieel directeur is daar bijvoorbeeld heel erg in geïnteresseerd. Of kijk eens naar een te hoge werkdruk. Soms werken mensen heel betrokken maar tegelijkertijd ook heel ineffectief. Dat veroorzaakt problemen en met behulp van de RI&E valt daar geld te verdienen.
Op omstandigheden aanspreken
Soms kun je managers ook op bepaalde bedrijfsomstandigheden aanspreken. Een slecht binnenklimaat is vervelend voor de werknemers. Maar kan ook slecht zijn voor apparatuur. Bij sommigen slaat die laatste boodschap beter aan. En dan sla je als deskundige twee vliegen in één klap. Arboprofessionals kunnen hun boodschap dus ook anders verkopen. Wim: “Je boodschap klinkt dan blijer en dat kan een trigger zijn om met arbo aan de slag te gaan.”
Wat verandert er in de eisen aan de RI&E?
In 2022 gaan dus een aantal zaken veranderen rond de RI&E. Het doel is kwaliteit van de RI&E verbeteren. Er was al de overgang van OHSAS 18001 naar ISO 45001. In dit nieuwe kwaliteitssysteem voor arbo ligt de nadruk op het positief benutten van kansen. Zo ontstaat veel meer een prikkel om actie te ondernemen. Daarnaast gaan een aantal zaken echt anders worden.
Onderliggende oorzaken benoemen
Veel RI&E’s zijn symptomenlijstjes met vinkjes. Maar er ontstaan steeds weer nieuwe symptomen die je moet wegwerken. Dus je loopt vaak achter met de maatregelen. Het gaat erom dat je weet waar die symptomen vandaan komen: wat zijn de oorzaken? Daarom wordt het verplicht om ook de onderliggende oorzaken van die symptomen te benoemen.
Hoe komt het bijvoorbeeld dat er in een hal een onveilige machine staat? Komt dat doordat de inkoper niet op veiligheid let? Of is de handleiding niet gebruikt? Of: hoe komt het dat er steeds spullen voor de nooduitgang staan? Misschien is er te weinig ruimte of onvoldoende toezicht. Dat soort zaken moeten voortaan ook in de RI&E staan. Dus niet alleen een risico met een maatregel.
Beoordelen effectiviteit maatregelen
Maar er is binnenkort nog een verandering. Het wordt ook verplicht om ook de effectiviteit van de genomen maatregelen de beoordelen.
Andere eisen aan kerndeskundigen
Verder gelden er nu geen eisen voor degene die de RI&E opstelt. Om de kwaliteit toch enigszins is te borgen, moet de RI&E in veel gevallen getoetst worden door een kerndeskundige. In de praktijk gaat dat niet altijd goed. Daarom worden ook hogere eisen gesteld aan de kerndeskundigen die de RI&E toetsen.
Wanneer van kracht?
Deze maatregelen zijn in de Staatscourant gepubliceerd en worden halverwege dit jaar 2022 van kracht. De Nederlandse Arbeidsinspectie zal dit ook strenger gaan controleren.
