In het 211 pagina’s tellende verkiezingsprogramma zegt D66 (momenteel 19 zetels in de Tweede Kamer) mkb’ers te steunen. “Zij zijn de motoren van de Nederlandse economie én samenleving.” De partij wil hard optreden tegen uitsluiting en discriminatie. “Op de arbeidsmarkt, op de woningmarkt, op straat. Wij willen institutioneel racisme uitbannen, omdat we staan voor een open en inclusieve samenleving.”
Elk kind krijgt wat betreft de partij recht op vier dagen per week gratis kinderopvang. “Aansluitend op het ouderschapsverlof. Dat geeft ouders de vrijheid om naast het opvoeden ook te werken. De gratis kinderopvang betalen we deels uit het laten vervallen van de kinderopvangtoeslag.”
Aanpakken laaggeletterdheid
D66 zegt te zorgen voor extra financiering voor kinderen met risico op leerachterstanden. “Bijvoorbeeld met extra taalonderwijs, én voor talentvolle kinderen die juist behoefte hebben aan meer uitdaging. Om laaggeletterdheid aan te pakken, kiest D66 ervoor om te investeren in schrijf- en leesvaardigheid van de Nederlandse taal op zowel basis- als middelbare scholen, en het schoolvak Nederlands aan te passen. De huidige wet- en regelgeving moet zo worden aangepast dat het bevorderen van de leesvaardigheid belangrijker wordt dan het trainen voor het examenprogramma.”
Gemakkelijk bijleren
Beroepsgericht onderwijs moet volgens D66 inspelen op de veranderende samenstelling van de beroepsbevolking en moet zich ook richten op bekwaamheden en persoonlijke ontwikkeling. “Om op een veranderende arbeidsmarkt een flexibel carrièrepatroon te kunnen volgen. Andersom moeten werknemers gemakkelijk kunnen bijleren, zodat hun kennis en vaardigheden blijven aansluiten op de snel veranderende (technologische) eisen op de werkvloer. We stimuleren regionale samenwerking tussen mbo-instellingen en bedrijven om demografische krimp op te vangen, tekorten op de arbeidsmarkt op te lossen en studenten een duurzaam arbeidsperspectief te geven.”
Tijdens de vorige (economische) crisis hebben werkgevers te weinig geïnvesteerd in hun mensen, stelt D66. “Waardoor er aanzienlijke arbeidstekorten waren na de crisis. Van werkgevers mogen we verwachten dat zij investeren in duurzame inzetbaarheid en begeleiding naar ander werk.”
Zelfstandigen zijn kwetsbaar
Mensen met een flexibel arbeidscontract en een deel van de zelfstandigen zijn erg kwetsbaar als het slechter gaat met de economie of hun gezondheid, zegt D66. “Onder meer uit de scherpe analyse van de commissie-Borstlap blijkt dat er te grote verschillen zijn gegroeid tussen verschillende contractvormen. Verschillen in juridische bescherming, sociale zekerheid en fiscaliteit. Voor de één is werk een bron van stabiliteit en kansen, voor de ander geeft het geen uitzicht op een vrijheid en zekerheid. Die ongelijkheid willen we bestrijden.”
Voor de één is werk een bron van stabiliteit en kansen, voor de ander geeft het geen uitzicht op een vrijheid en zekerheid
Collectieve arbeidsongeschiktheidsverzekering
Arbeidsongeschiktheid is een risico dat iedereen kan overkomen, staat te lezen. “We voeren een betaalbare collectieve arbeidsongeschiktheidszekering in waaraan alle werkenden deelnemen. Als het effect op de werkgelegenheid het toelaat, verhogen we het minimumloon met 20 procent. Verder verhogen we het wettelijk minimumjeugdloon, zodat iedereen vanaf 18 jaar recht heeft op het volledige minimumloon. Bij meer flexibiliteit van de werknemer hoort een hogere beloning. Voor flexwerkers voeren we een opslag in op het minimumloon, zodat zij per uur meer gaan verdienen dan mensen met een vast contract. We zorgen dat uitzendkrachten en arbeidsmigranten zo veel mogelijk onder dezelfde voorwaarden werken als werknemers die in (vaste) dienst zijn.”
Loondoorbetaling verkorten
D66 wil de termijn van loondoorbetaling bij ziekte voor kleine en middelgrote werkgevers naar één jaar verkorten. “Het tweede jaar verzekeren we collectief. We verminderen hiermee de risico’s voor de werkgever. De re-integratieverplichtingen laten we beter aansluiten bij de mogelijkheden die werknemers daartoe hebben.” D66 wil de werkgeverspremies voor de laagste inkomens verlagen. “Zodat het aantrekkelijker wordt voor werkgevers om mensen die moeilijk aan het werk komen in dienst te nemen.”
Tegenwicht aan marktmacht opdrachtgevers
De partij wil de mogelijkheden voor collectieve onderhandelingen voor zelfstandig ondernemers vergroten. “Om tegenwicht te bieden aan de marktmacht van opdrachtgevers. Goed opdrachtgeverschap wordt opgenomen in de wet, net als goed werknemer en goed werkgever als wederkerige normen zijn vastgelegd in de wet.” D66 wil de Participatiewet aanpassen. “Zodat gemeenten de ruimte krijgen maatwerk te bieden bij de begeleiding van mensen in een uitkeringssituatie. Een gemeente moet de mogelijkheid hebben om de helpende hand te bieden. Tegelijkertijd blijft de mogelijkheid om verplichtingen op te leggen ook bestaan.”
Tot minimumloon bijverdienen
D66 wil de mogelijkheid voor iedere bijstandsgerechtigde om tijdelijk tot minimumloon bij te verdienen naast de uitkering vergroten. “Om via deeltijdwerk de stap naar een reguliere baan te zetten. Ook moet het gemakkelijker worden om een opleiding te volgen of vrijwilligerswerk te doen in de Participatiewet, als daarmee de kans op een duurzame baan groter wordt. Ook ondersteunen we de versterking van de sociale werkvoorziening als zelfstandige werkplaats voor de specifieke groep mensen die niet binnen de geboden structuur aan een andere werkplek geholpen kan worden.”
Belastingkorting uitgekeerd
De democraten willen een inkomensonafhankelijke ‘negatieve inkomstenbelasting’ invoeren. “Ieder huishouden krijgt een belastingkorting die in geld wordt uitgekeerd bij geen of te lage inkomsten. De hoogte van het bedrag is afhankelijk van hoe groot het huishouden is. Dit is de ‘verzilverbare heffingskorting.’ Met de invoering van deze verzilverbare heffingskorting schaffen we de toeslagen af. Zo maken we het stelsel eenvoudiger en verminderen we het rondpompen van geld.” D66 zegt het vermogen in box 3 rechtvaardiger te belasten. “Zolang een heffing op het daadwerkelijk rendement niet uitvoerbaar is, kiezen wij voor meer progressiviteit in de tarieven in box 3. Voor het vermogen hoger dan 1 miljoen voeren we in elk geval een extra vermogensheffing in van 1 procent.”
Te veel schulden maken bedrijven financieel kwetsbaar als het economisch tegenzit
Met eigen vermogen financieren
D66 zegt ook ‘aanmerkelijk belanghouders’ in box 2 eerlijker te belasten. “Hun totale vermogen is enorm (400 miljard euro), maar binnen de populatie van aanmerkelijk belanghouders zeer scheef verdeeld. De huidige mogelijkheden tot belastinguitstel en andere fiscale voordelen werken belastingontwijking in de hand.” Een ander beleidspunt: “We maken het aantrekkelijker voor bedrijven om zich voor een groter deel met eigen vermogen te financieren. Te veel schulden maken bedrijven financieel kwetsbaar als het economisch tegenzit.”
Brede schuldenaanpak
De partij wil de ‘Brede schuldenaanpak,’ die zich richt op preventie van schulden en het ondersteunen en ontzorgen van mensen met schulden, onverkort doorzetten. “We zetten in op het tegengaan van laaggeletterdheid, als een belangrijk instrument om schulden tegen te gaan. Mensen met schulden krijgen elk jaar het wettelijk recht op een aflossingspauze van twee maanden. We richten een centraal geleid incassobureau in voor schulden bij de overheid én semioverheid. Dit moet geen nieuwe incassogigant worden, maar een sociale instelling die nauw verbonden is met de schuldhulpverlening en als hoofddoelstelling een duurzame financiële toekomst nastreeft.”
Mensen met schulden kunnen zich, als het aan D66 ligt, melden bij één loket bij de gemeente. “Zij moeten binnen drie maanden weten waar ze aan toe zijn. De duur van deze schuldenregeling is in principe 18 maanden tot maximaal 36 maanden, van aanmelding bij het gemeentelijke loket tot schone lei.”
AOW-leeftijd verhogen
D66 zegt de AOW-leeftijd te willen verhogen. “Wij willen dat het normaler en gemakkelijker wordt om na de AOW-leeftijd te blijven doorwerken, zodat mensen die vitaal zijn en willen doorwerken daar ook de kans toe krijgen.” In hetzelfde hoofdstuk: “We willen de invloed van deelnemers binnen het pensioenfonds vergroten. Het nieuwe pensioencontract maakt de al langer nodige modernisering en democratisering van pensioenfondsen extra urgent.”
Verlagen inkomstenbelasting
D66 bouwt de hypotheekrenteaftrek volledig af. “In ruil verlagen we de inkomstenbelasting.” De partij wil de motorrijtuigenbelasting en tolheffing vervangen door een intelligente kilometerheffing voor auto’s en bestelauto’s. “Deze heffing baseren we op CO2-uitstoot, plaats en tijd. Met de spitsheffing verleiden we mensen om op een rustiger moment of een andere manier te reizen. De belasting bij aanschaf van auto’s (bpm) gaat ook voor bestelbusjes, motoren en oldtimers rekening houden met CO2-uitstoot. Vrijstellingen voor bedrijven bouwen we af.”
Meer geld voor innovatie
D66 wil financiële stimuleringsfondsen effectiever inzetten. “Er komt meer geld, bijvoorbeeld van InvestNL, voor gerichte innovatie en digitalisering. Ook venture capital, start-ups, scale-ups en innovatief mkb krijgen makkelijker toegang tot deze fondsen. We investeren in een goed vestigingsklimaat voor bedrijven. Niet door al maar lagere belastingen voor bedrijven, maar via goede opleidingen, een prettig land om te wonen en werken, goede infrastructuur en een overheid die over de grenzen kan kijken.” Daarnaast: “We zetten in op één duidelijke kader voor (internationaal) maatschappelijk verantwoord ondernemen, zoveel mogelijk op Europees niveau.”
Eisen aan een jaarverslag
Wat betreft D66 werken we toe naar eisen waar het jaarverslag van een bedrijf tenminste aan moet voldoen. “Bedrijven blijven vrij om een eigen methode te kiezen. Over de gevolgen voor klimaat, milieu, biodiversiteit en de samenleving verwachten we dat ze zich allemaal op dezelfde manier verantwoorden. We werken toe naar een digitaal impactregister voor (gewone) producten met begrijpelijke, geharmoniseerde informatie over de economische, sociale en ecologische impact van een product (watergebruik, CO2-uitstoot), zodat de consument in één oogopslag de maatschappelijke effecten kan zien en niet meer verdwaald raakt in het woud aan keurmerken en logo’s.”
Sociaal ondernemers moeten makkelijk mee kunnen doen aan aanbestedingen
Erkenning van sociale ondernemingen
D66 wil een duidelijke erkenning van sociale ondernemingen in de wet. “Bijvoorbeeld als maatschappelijke BV (BVm). Dat biedt sociaal ondernemers en de samenleving helderheid en zekerheid. Sociaal ondernemers moeten makkelijk mee kunnen doen aan aanbestedingen. Maatschappelijke meerwaarde krijgt een prominentere rol in de Aanbestedingswet. We stimuleren sociaal ondernemerschap in de samenleving, bijvoorbeeld door een landelijk publiek-privaat programma met aandacht voor impactmeting. We bundelen en delen kennis zodat bijvoorbeeld gemeenten niet opnieuw het wiel hoeven uit te vinden.”
Innovatiegeld besteden aan mkb
Klanten moeten in de financiële sector meer macht krijgen. “Bijvoorbeeld door te zorgen dat zij eenvoudig met behoud van hun rekeningnummer over kunnen stappen naar een andere bank en de invoering van goed vergelijkbare standaardproducten voor niet adviesgevoelige productgroepen.” Geld voor belastingmaatregelen zoals de innovatiebox komt volgens D66 vooral de grote winstgevende bedrijven ten goede. “We gaan dat geld effectiever voor het stimuleren van innovatie inzetten zodat juist het innovatieve mkb, start-ups en scale-ups hiervan profiteren.” Later in het document: “Het nut van concurrentie en aanbestedingen wordt zorgvuldig afgewogen tegen de mogelijke kosten- en kwaliteitsvoordelen van een dienst door één partij te laten uitvoeren.”
Afval wordt grondstof
D66 zegt ook te sturen op hergebruik van producten. “Op dit moment gaan de wetten en convenanten vooral over recycling bij het einde van het product. We pleiten om bij het ontwerpen van het product al aandacht te besteden aan hoe het hergebruikt kan worden.”
In een circulaire economie wordt afval een grondstof. “De afvalheffing gaat omhoog voor bedrijven die veel afval produceren”, stelt D66. “We gebruiken de inkomsten om meer afval te hergebruiken en minder te verbranden. We voeren naast statiegeld op flesjes ook statiegeld in op blikjes en versterken de aanpak van zwerfafval. We pleiten in Europa voor een vast aandeel gerecycled materiaal, om de markt hiervoor te ontwikkelen. We verlengen de garantietermijnen van producten om een langere levensduur te faciliteren. Ook willen we een recht op reparatie. Makers van producten hebben zo de plicht apparaten repareerbaar te maken en reserve-onderdelen aan te bieden.”
Digitaal productpaspoort
Als het aan deze partij ligt krijgt elk product een digitaal productpaspoort dat de hele levenscyclus meegaat. “Dat vermeldt de materialen, onderdelen, herkomst van materialen, hoe het product kan worden gedemonteerd, welke onderdelen hergebruikt of gerepareerd kunnen worden en hoe het product het beste gerecycled kan worden.” Het budget van de Autoriteit Persoonsgegevens moet wat betreft D66 flink omhoog om de AVG goed te kunnen handhaven. “Zo kan het zorgen dat onze persoonsgegevens bij bedrijven en overheden goed beschermd zijn en blijven.”
Strijd tegen discriminatie
D66 wil in de strijd tegen racisme en discriminatie een Nationaal Coördinator Discriminatiebestrijding aanstellen met mandaat en voldoende middelen. “De overheid werkt niet samen met dienstverleners of bemiddelaars die discrimineren. We voeren een boete in oplopend tot 10.000 euro voor bedrijven die in hun werving en selectie discrimineren. Werkgevers en uitzendbureaus die bij controles door de inspectie Sociale Zaken en Werkgelegenheid worden betrapt op duidelijke discriminatie en geen maatregelen hebben getroffen om dit te voorkomen krijgen eveneens een boete. We voeren een meldplicht in voor discriminerende werkgevers en uitzendbureaus en zetten
vaker mystery guests in.”
Uitbuiting voorkomen
Niemand die in Nederland komt wonen, hoeft de oorspronkelijke nationaliteit op te geven, vindt D66. “Andersom behouden Nederlanders in het buitenland hun Nederlandse nationaliteit als zij de nationaliteit van het land waar zij wonen aannemen.” De overheid helpt wat betreft D66 werkgevers bij het aannemen van tijdelijke arbeidsmigranten en bij het bieden van onderdak, scholing (zoals een basiscursus Nederlands) en terugkeer. “Uitbuiting van arbeidsmigranten wordt voorkomen. Tegen misstanden wordt hard opgetreden. Werkgevers en uitzendbureaus die zich hier schuldig aan maken, worden aangepakt door de Inspectie SZW.”
Uitbuiting van arbeidsmigranten wordt voorkomen. Tegen misstanden wordt hard opgetreden
Gelijk loon voor gelijk werk
Bij de verdeling van statushouders over Nederland wordt gekeken waar iemand snel aan het werk kan en voor langere tijd kan blijven, stelt D66. “We investeren in huisvesting voor deze mensen. (Vrijwilligers-) werk wordt voor asielzoekers makkelijker. We zetten diploma’s snel om voor mensen die grote kans hebben om te blijven en verruimen de mogelijkheden om te werken. Hierbij worden werkgevers betrokken.” Onder het kopje emancipatie: “Naar het voorbeeld van IJsland verplichten we werkgevers met 25 werknemers of meer om zich te certificeren voor gelijk loon voor gelijk werk. Met sociale partners werken we aan cao’s met bredere vormen van verlof, bijvoorbeeld voor mantelzorg of een sabbatical.”
Verlof toegankelijk voor mensen met laag inkomen
D66 verlengt het partnerverlof bij geboorte van zes naar tien weken, tegen 70 procent loondoorbetaling. “Om verlof ook toegankelijk te maken voor mensen met een laag inkomen, wordt tenminste 100 procent van het minimumloon doorbetaald. Dit wordt betaald door het UWV en komt ook beschikbaar voor zelfstandig ondernemers.” Zelfstandigheid van de vrouw begint volgens D66 met financiële onafhankelijkheid. Nog altijd zijn veel minder vrouwen dan mannen economisch zelfstandig. Daarom stimuleren we deze economische zelfstandigheid, met name bij alleenstaande moeders, laagopgeleide vrouwen en vrouwen met een biculturele achtergrond.”
Ruim de tijd nemen om schulden af te bouwen
Over de economie zegt D66: “De staatsschuld is in de coronacrisis fors opgelopen door de noodsteun. Hiervoor was ruimte, doordat de afgelopen jaren met steun van D66 de overheidsfinanciën goed op orde zijn gebracht. Nederland krijgt nog steeds geld toe op leningen. Het is verstandig om ruim de tijd te nemen om deze schuld weer af te bouwen, zodat we het economisch herstel niet belemmeren met bezuinigingen of lastenverhogingen voor mensen op de korte termijn. Wij vinden in de komende jaren een begrotingstekort acceptabel, omdat we daarmee de economie ondersteunen na de klap die het coronavirus aan de economie toebrengt. Wij verlagen de belasting op werk en inkomen en verhogen de belasting op vermogen, vervuiling en grondstoffen. Dit versterkt de economie, vergroot de werkgelegenheid, maakt Nederland schoner en verkleint de ongelijkheid.”
D66 wil werken aan gezondheid door te investeren in het schimmelvrij maken van te vochtige huizen – dit zorgt nu voor veel gezondheidsklachten – , door belastingen te heffen en subsidies te verstrekken voor betere luchtkwaliteit, door te zorgen voor goed openbaar
vervoer en door steden voetganger- en fietsvriendelijk te maken.
Bron: D66
