Het huidige thuiswerkadvies ‘Werk thuis. Kan dat niet: houd op het werk 1,5 meter afstand’ dateert al weer vanaf eind november 2021. Toen werd door het kabinet in verband met de stijgende besmettingscijfers een aantal coronamaatregelen verder aangescherpt
Op dit moment overweegt het kabinet om een deel van die maatregelen weer te versoepelen. Zoals het schrappen van het thuiswerkadvies, maar bijvoorbeeld ook langere openingstijden voor de horeca liggen op tafel. Op woensdag 9 februari is er een extra ministerraad geweest om de maatregelen volgende week direct mogelijk te maken, melden Haagse bronnen, aldus het ANP. Een formeel besluit over de versoepelingen wordt dinsdag 15 februari pas genomen.
Tot die tijd komt het kabinet nog meerdere keren bij elkaar en kan het maatregelenpakket ook nog veranderen.
Kantoorhygiëne moet beter
Om veilig terug te kunnen keren naar kantoor, zijn hygiëne en schoonmaak cruciaal. Want het is natuurlijk absoluut niet de bedoeling dat het coronavirus zich op de werkvloer kan verspreiden.
Een paar jaar geleden, ten tijde van één van de ergste griepepidemieën van de laatste tijd, dook Service Management in de wereld van de kantoorhygiëne. Toen bleek dat er nog een wereld te winnen viel op dit gebied.
Slechte handhygiëne in kantoren
Zo vertelden Leandra Stroosnijder en Karin Verhaegen van CWS: “Slechte handhygiëne is de belangrijkste oorzaak van ziekte in kantoren. Een hand bevat na toiletbezoek gemiddeld 200.000.000 bacteriën. Slechts 70 procent van de toiletbezoekers wast de handen en 30 procent gebruikt zeep. Met die handen stel je je voor aan klanten, zit je aan de koffieautomaat, druk je op de printerknop en zit je aan de trapleuning en het toetsenbord van je flexplek. De kans op kruisbesmetting is heel groot.”
Dat terwijl een optimale hygiëne essentieel is in een kantooromgeving. Stroosnijder: “Dit geldt niet alleen voor de toiletten, maar ook voor alle andere ruimtes in een gebouw. Denk aan kantines, werkplekken en opslagplaatsen.”
20 procent van de ondervraagden gaf aan dat de werkruimte niet werd schoongemaakt.
Werkruimte werd niet schoongemaakt
Maar uit onderzoek van Tork bleek dat 40 procent van de Nederlandse werknemers niet tevreden is over de hygiëne op de werkvloer. 20 procent van de ondervraagden gaf zelfs aan dat de werkruimte niet werd schoongemaakt. Bij eveneens 20 procent gebeurde dat slechts eenmaal per week. “Een schone en hygiënische werkplek kan bijdragen aan het terugdringen van ziekteverzuim”, vertelde Pascale Wolleswinkel van SCA Hygiene Products/Tork in een reactie hierop.
Drie zaken essentieel voor veilig en hygiënisch kantoor
Pre-corona was het dus niet al te best gesteld met de kantoorhygiëne. Dat moet nu anders. Maar hoe dan? Hans Razenberg, directeur van de NZV, werd tijdens het webinar over Coronaproof Cleaning gevraagd of een kantoor nog wel veilig is.
Zijn antwoord: “Ja, wel als je je aan drie zaken houdt. Ik begin met de technische voorzieningen. Is er een goede ventilatie? Maar ook: kun je voldoende afstand houden van mensen? Zo niet, zijn er dan spatschermen aanwezig? Ten tweede: is je personeel goed geïnstrueerd? Houden ze die afstand ook en wassen ze hun handen goed? Als derde: is er een goed schoonmaakprotocol aanwezig? Ik pleit daarbij voor een risico-achtige benadering. Waar zijn de meeste risico’s van besmetting aanwezig en die maak je extra goed schoon. Het is daarbij ook de vraag wanneer en hoe je schoonmaakt.”
We gaan de genoemde punten langs…
Ventilatie helpt coronabesmettingen te voorkomen
Inmiddels is bekend geworden dat aerogene transmissie (via hele kleine druppeltjes die in de lucht zweven) wel degelijk een rol speelt in de verspreiding van het coronavirus. Het RIVM schrijft daarover: “Uit epidemiologische en modelleringstudies blijkt dat onder bepaalde omstandigheden en over een grotere afstand ook indirecte transmissie via aerogene overdracht van infectieuze aerosolen kan plaatsvinden. Bijvoorbeeld in ruimtes waar geen of te weinig ventilatie is en/of veel mensen, vooral voor een langere tijd, bij elkaar zijn.”
En: “Er is internationale consensus dat goede ventilatie bijdraagt respiratoire infecties zoals COVID-19 te voorkomen, maar het is onbekend in welke mate of wat de optimale ventilatiecapaciteit is. Ventilatie wordt niet als losstaande maatregel gezien maar als onderdeel van het geheel van maatregelen om transmissie van SARS-CoV-2 te voorkomen.”
Voor meer informatie hierover:
Massaal besmet door recirculatie
Service Management ging op onderzoek uit en sprak met Wouter Wijma, voorzitter van de Vereniging Leveranciers Luchttechnische Apparaten (VLA). Hij onderschreef het belang van goede ventilatie. Zo vertelt hij over de recente ophef bij slachterij Vion, waar een groot deel van de medewerkers besmet bleek te zijn. “In een kleine ruimte hebben meerdere mensen gezeten. In die ruimte werd de lucht gerecirculeerd en niet goed geventileerd.”
Er was dus sprake van recirculatie, maar wat betekent dat precies? Het RIVM beschrijft het als volgt: “Er zijn systemen, zoals airconditioning, die lucht in één gemeenschappelijke ruimte recirculeren. De lucht in de ruimte wordt aangezogen en – al dan niet na gekoeld te zijn – weer in dezelfde ruimte gebracht. Bij dit proces wordt de lucht niet ververst. Hierbij is verspreiding van zowel druppels als eventuele aerosolen verder dan anderhalve meter niet uit te sluiten, hoewel bewijs daarvoor nog ontbreekt. Dit is vooral in ruimtes waar onvoldoende luchtverversing (ventilatie) plaatsvindt.”
Lucht verversen in plaats van recirculeren
Toch is een dergelijk systeem niet per direct verkeerd, stelt Wijma. “Zit je alleen of met z’n tweeën in een kantoor en je weet allebei dat je niet ziek bent, dan kun je de airconditioning gewoon aanzetten. Maar zit je daar met allemaal vreemden, dan zou ik toch oppassen. De kans is aanwezig dat diegene met corona de rest besmet als je de airco aan hebt staan en er geen raam openstaat. Dan kun je beter die airco uitzetten. Wat je ook zeker moet doen is diegene die licht ziek is, naar huis sturen. Dat is voorkomen en dat is beter dan genezen.”
De woorden van Wijma sluiten aan bij het advies dat het RIVM geeft: “Uit voorzorg wordt geadviseerd om recirculatie binnen één ruimte waar meerdere personen gedurende langere tijd bij elkaar zijn zo veel mogelijk te vermijden en de lucht voldoende te verversen.”
Anderhalve meter of spatschermen
Ondanks het feit dat we weer mondjesmaat terug mogen naar kantoor, blijft de anderhalvemeterregel nog wel gelden. Het kan handig zijn om medewerkers en bezoekers daar nog eens extra op te attenderen. Bij de ingang kun je bijvoorbeeld een inloopmat leggen of een poster ophangen met een tekst over afstand houden. Bovendien kun je op strategische plekken door het kantoor heen stickers op deuren en ramen plakken die collega’s weer op scherp zetten. Zo zijn er stickers in allerlei soorten en maten die mensen op het hart drukken anderhalve meter afstand te houden.
Daarnaast moeten de werknemers op anderhalve meter afstand van elkaar kunnen werken. Dat kun je bereiken door de bureaus wat verder van elkaar af te schuiven. Mocht daar niet voldoende ruimte voor zijn, dan kun je -zoals op de afbeelding- een aantal werkplekken tijdelijk buiten werking stellen. Een andere oplossing is om kuch/spatschermen van plexiglas tussen de bureaus te plaatsen. Op die manier kunnen collega’s gewoon naast elkaar zitten zonder mondkapje op, maar zijn ze wel beschermd.
Voorlichting over handhygiëne
Handhygiëne is essentieel om besmetting met ziekteverwekkende micro-organismen te beperken. Het nummer één advies van het RIVM in de strijd tegen het coronavirus is om je handen te wassen met zeep. Maar voor effectieve hygiëne is het wel uiterst belangrijk dat je op de juiste manier je handen wast én droogt. Doe je dit niet, dan heeft het vrij weinig zin.
Dat betekent dat de werknemers die weer terugkomen naar kantoor goed moeten worden voorgelicht, over het belang van goede handhygiëne en vooral ook over hoe je dat dan doet. Hoe was én droog je je handen op de meest hygiënische manier?
Handhygiëne faciliteren met slimme touchless dispensers
Daarnaast moeten er natuurlijk ook voldoende faciliteiten beschikbaar zijn. Denk aan touchless kranen en dispensers. “Door het coronavirus is het een trend die steeds meer top of mind wordt”, vertelde Sanne Weber van Elis over touchless dispensers tijdens een interview over trends en ontwikkelingen op het gebied van dispensers. “Hoe minder je een dispenser hoeft aan te raken, hoe minder sprake er is van verspreiding van bacteriën.”
Het is veel werk als je in een gebouw werkt met veertig verdiepingen en je moet elke verdieping af om te controleren of een dispenser leeg is.
Ook is het belangrijk dat er altijd voldoende handzeep en papieren handdoekjes beschikbaar zijn voor medewerkers en klanten om hun handen mee te wassen en te drogen. Een slimme dispenser die gebruik maakt van sensoren en data, kan hierbij helpen. Bas Bönhke, sector manager van Carel Lurvink: “Wij ontwikkelen een dispenser met chip erin die kan lezen wanneer de dispenser leeg is. Het is veel werk als je in een gebouw werkt met veertig verdiepingen en je moet elke verdieping af om te controleren of een dispenser leeg is of niet. Via een chip en een app op je telefoon kun je in één oogopslag zien of je naar een bepaalde verdieping moet of niet. Dat scheelt enorm veel tijd én geld.”
Schoonmaken versus desinfecteren
Voor goede hygiëne zijn goed schoonmaken en slimme desinfectie essentieel. Wat betekent dat in de praktijk voor kantooromgevingen? Moet er schoongemaakt of gedesinfecteerd worden om het coronavirus buiten de kantoordeuren te houden? Chuchu Yu, manager scientific & regulatory affairs bij de NVZ, beantwoordt die vraag: “Het korte antwoord is dat je altijd moet schoonmaken. Dan eventueel nog extra desinfecteren, maar alleen als dat nodig is. Je haalt al een heel groot deel weg met schoonmaken. Als je al wilt desinfecteren, als daar noodzaak toe is, dan moet je allereerst nog eerst schoonmaken om vervuiling weg te halen.”
Focus op contactvlakken
Maar wat moet je dan wanneer schoonmaken? Doelgerichte hygiëne is hierbij key: focus op de meest kritische punten en op kritische tijdstippen om de keten van besmetting te doorbreken. Het is immers zonde om schoonmaakkracht en -tijd in te zetten op aspecten die eigenlijk niet zo belangrijk zijn. Contactoppervlaktes, dus zaken die vaak en door verschillende mensen worden aangeraakt, zijn hierbij het belangrijkst. Denk aan kranen, licht- en liftknopjes, relingen, het koffiezetapparaat en deurklinken. Maak die dus regelmatig schoon
Als je een contactvlak met je handen moet aanraken, is het verstandig om je handen daarna te wassen.
Natuurlijk is het niet haalbaar om dergelijke contactoppervlaktes elk kwartier schoon te maken. Daarom adviseert Freek Veneman, bestuurslid bij de Vereniging Schoonmaak Research: “Als gebruiker kun je het contact met dat soort vlakken minimaliseren, bijvoorbeeld door een lichtknop met de elleboog te bedienen. Als je een contactvlak wel met je handen moet aanraken, is het verstandig om je handen daarna te wassen. Als daar geen gelegenheid toe is, kun je ook een alcoholgel gebruiken als je die wel in de buurt hebt.”
Zeker van een schone werkplek
Daarnaast is het natuurlijk belangrijk dat de werkplek van de werknemers schoon is. Dat geldt dus voor het bureau waar ze aan zitten en voor de vaste spullen die daarop liggen, zoals een toetsenbord, muis en telefoon. Gaat het om een vaste werkplek, waar dus altijd dezelfde persoon zit, dan wordt aangeraden om dit aan het einde van de werkdag goed schoon te maken.
Gaat het om een flexplek, waar dus verschillende mensen gebruik van maken, dan moet je een schoonmaakmoment inbouwen tussen twee gebruikers. Belangrijk daarbij is om duidelijkheid te verschaffen of de betreffende werkplek al schoongemaakt is of nog niet, zodat werknemers weten of ze veilig kunnen gaan zitten of dat ze beter op zoek kunnen gaan naar een ander plekje. Schoonmaakbedrijven en facility managers hebben hier al allerlei creatieve oplossingen voor bedacht. Van kartonnen kaartjes die je over de stoel heen kunt hangen en handige schuifjes, tot aan placemats met een groene en rode kant.
