“De wereldorde verandert”, zegt Ian Smeyers, directeur van Nelis Company. “We moeten met z’n allen op een andere manier kijken naar hoe we met elkaar, met welvaart, met onze leefomgeving en met werk omgaan. En dat gebeurt ook al steeds meer. Kijk maar naar de nieuwe generatie. Zij willen niet meer alleen vanwege het geld of de carrière voor bedrijven werken, maar kijken ook naar waar het bedrijf voor staat. Vroeger vonden je vrienden het heel wat als je voor Shell ging werken, maar nu vinden ze dat op z’n zachtst gezegd discutabel.”
Ik heb alles te danken aan de glazenwasserij.
Ook in de schoonmaak ziet de ondernemer een verschuiving. “Schoonmaakbedrijven zijn een dienstverlenende rol gewend. U vraagt, wij draaien. Maar we zouden ons als branche veel meer moeten richten op het oplossen van problemen van de klant en op het maken van impact. En dat doen we dan toevallig door schoonmaak.”
Daarnaast, zegt Smeyers, kun je niet meer alleen zéggen dat je sociaal onderneemt. “Je moet dat ook écht doen, vanuit een intrinsieke motivatie. Anders mis je straks de boot.”
Mooiste vak dat er is
En Smeyers kan het weten, want sociaal ondernemen zit niet alleen in het DNA van zijn organisatie, maar ook in dat van hemzelf. “Mijn opa, Nelis, nam jongens uit achterstandswijken mee op de ladder en leerde hen het vak van glazenwasser. Dat deed hij op een leuke manier, door opera te zingen en grappen te maken. Maar hij was tegelijkertijd ook hard en streng”, blikt Smeyers terug.
“Bovenal was mijn opa een echte vakidioot. Net als ik. Het verhaal gaat dat ik vroeger in de box al met een wisser aan het spelen was. En als ik nu een houten ladder zie, dan word ik meteen dolenthousiast. Ik vind glazenwassen namelijk het mooiste vak dat er is”, zegt hij gepassioneerd.
“Weet je wat het ook is? Ondanks mijn mindere jeugd in de Schilderswijk, omringd door geweld en drugs, kon ik in deze branche aan het werk. En door glazen te wassen kon ik mezelf uit die wijk en uit de armoede werken. Uiteindelijk heb ik zelfs een mooi bedrijf kunnen opbouwen. Ik heb alles te danken aan de glazenwasserij.”
Opgetrokken wenkbrauwen
Wie was jouw Nelis, is de vraag die Smeyers graag aan andere ondernemers stelt. “Waarom ben jij ooit gaan doen wat je nu doet? En hoe breng jij die bevlogenheid over op anderen? Ik ben mijn passie voor het vak een tijdje kwijtgeraakt bij mijn eigen reguliere glas- en schoonmaakbedrijf. In 2011 vond ik die passie weer terug. Toen begon ik met Stichting Nelis om jongeren met een afstand tot de arbeidsmarkt te helpen naar een baan, door middel van een leer-werktraject naar glazenwasser.”
Dat zorgde voor veel opgetrokken wenkbrauwen, vertelt Smeyers. Deels van jaloerse collega’s die afgunst voelden voor de nieuwe weg die de ondernemer in was geslagen en de successen die hij daarmee behaalde. Maar vooral ook omdat hij het op zíjn manier deed. “Waar de gemeente kandidaten vraagt om naar hen toe te komen, ga ik naar de kandidaten toe. In de huiskamer, in de coffeeshop of desnoods in het park met een halve liter bier in je hand. Ik doe wat nodig is om ze te spreken. En vanuit daar bouw ik een vertrouwensband met ze op. We bieden warmte, perspectief, maar ook structuur. En veel humor, vind ik zelf”, zegt hij lachend.
Baan behouden is lastig
Een baan regelen is niet het probleem, zegt Smeyers. “Dat wordt te vaak gedacht. Het gaat erom dat ze die baan moeten behouden. Want vaak raken deze jongeren die baan binnen een week alweer kwijt. Daar liggen veel onderliggende problemen aan ten grondslag. Denk aan schulden, verslavingen, of problemen met justitie. Als iemand onder een brug slaapt, kan diegene niet de wekker in het stopcontact steken. Moet je hem er dan direct op afrekenen als hij een keertje te laat komt? Volgens mij niet.”
Als iemand onder een brug slaapt, kan diegene niet de wekker in het stopcontact steken.
Die onderliggende problemen moeten wel opgelost worden om te zorgen dat die kandidaat uiteindelijk echt aan het werk kan gaan én blijven bij een bedrijf. Dat lukt niet altijd, blijkt uit de cijfers die Smeyers noemt. “Vroeger slaagde zo’n zestig procent van de kandidaten. Nu is dat nog maar twintig of dertig.” En met slagen bedoelt hij dat de kandidaten doorstromen naar een ‘echte’ baan bij een bedrijf.
Doorstromen naar schoonmaakbedrijven
Daarnaast wil ook niet iedere werkgever met die problemen aan de slag. Even een kleine uitleg: Nelis Company (zo heet het bedrijf nu, na de fusie van stichting Nelis en Smeyers’ schoonmaakbedrijf HydraGroup in 2017, red.) benadert de kandidaten en stoomt ze klaar voor een baan als schoonmaker, glazenwasser of facilitair huismeester. Dit gebeurt onder meer door training on the job, vakopleidingen én begeleiding bij eventuele onderliggende privéproblemen. Bijvoorbeeld door de inzet van een budgetcoach als er sprake is van schulden.
Als de kandidaten er klaar voor zijn, dan kunnen ze het werkveld in. Dat kan op een paar manieren. Schoonmaakbedrijven kunnen werk in onderaanneming uitbesteden aan Nelis. De kosten daarvan kunnen ze volledig opvoeren voor de social return-verplichting. Nelis kan ook kandidaten bij het schoonmaakbedrijf plaatsen of detacheren.
Tekort aan personeel
“Als je de onderliggende problemen niet wilt aanpakken, ga dan ook vooral niet met deze doelgroep aan de slag”, waarschuwt Smeyers schoonmaakbedrijven. “Dan word je uiteindelijk alleen maar teleurgesteld. Maar dan zit je straks wel met een blijvend tekort aan personeel. Er staan nog steeds te veel mensen langs de zijlijn die we kunnen en moeten helpen naar een baan. Ik snap dat dat als schoonmaakbedrijf niet je core business is. Laten we het daarom samen doen.”
Hij voegt daaraan toe: “Ik ben echt verbaasd over het feit dat schoonmaakbedrijven vijf of zes jaar geleden, toen ze voldoende instroom hadden, niet inzagen dat er ook weer een tijd zou komen waarin ze te weinig personeel zouden vinden. We wisten dat er een krapte op de arbeidsmarkt aan zat te komen. Waarom is daar niets mee gedaan?”
Dromen verwezenlijken met schoonmaak
“Als schoonmaakbedrijven bij ons komen met een vacature, dan verscheuren we die”, begint Smeyers een vurig betoog. “Een rijtje met competenties waar kandidaten aan moeten voldoen zet je maar op Indeed. We zijn geen uitzendbureau, maar zoeken naar mensen met talent en met motivatie om aan de slag te gaan. We zoeken niet specifiek naar jongeren die persé willen schoonmaken, want die ga je niet vinden. Uiteindelijk heeft niemand een poster van een schoonmaker boven z’n bed hangen. Maar je kunt jongeren wel duidelijk maken dat ze door te werken iets moois kunnen op bouwen. En dat schoonmaken of glazenwassen ze op die manier helpt bij het verwezenlijken van hun dromen.”
Geen atoomgeleerden
Hij vervolgt: “Dat is uiteindelijk waar het om draait. Vaak wordt het veel te ingewikkeld gemaakt. Ik zie dat academici het sociale domein kapen. Dat geldt trouwens ook in bepaalde mate voor de schoonmaak. Ja, het moet hygiënisch. Ja, het moet veilig. Maar laten we kappen met doen alsof we atoomgeleerden zijn. Dat verschil tussen een blauw en rood doekje leren ze wel op de werkvloer. Het halen van een rijbewijs vind ik in de meeste gevallen tien keer belangrijker dan de basisvakopleiding.”
Het halen van een rijbewijs vind ik in de meeste gevallen tien keer belangrijker dan de basisvakopleiding.
Op de vraag waarom, antwoordt Smeyers: “Onze doelgroep is in veel gevallen nog helemaal niet klaar voor een vakopleiding. Natuurlijk leren ze wat wel en niet mag op de werkvloer en is opleiden belangrijk, maar volgens mij begint het bij plezier in je werk hebben en dit volhouden.”
Eerbetoon
Hij voegt daaraan toe: “Begrijp me niet verkeerd. Er lopen geweldige docenten rond en ik heb zelf ook nog een tijd mogen werken als SVS-docent voor de vakopleiding glazenwassen, naast Charles de Vos. Ik zie hem als één van de grondleggers van waar wij als branche nu staan. Hij was een pionier en heeft de glazenwassersbranche echt gediend. Hij is recentelijk overleden en ik zou het mooi vinden als ik dit artikel mag afsluiten met een eerbetoon aan Charles.”
Schoonmaak is volgens Smeyers dan misschien geen rocket science, maar wél een mooie manier voor jongeren met een afstand op de arbeidsmarkt om aan het werk te komen. Met een emmer sop, de juiste begeleiding en een flinke dosis geduld, zijn ze een geweldige aanvulling op het waarschijnlijk krappe personeelsbestand van schoonmaakbedrijven.
