Een duidelijk vastgelegde missie, communicatie met stakeholders, transparantie, zorgvuldig afgewogen financiën en impact meten en presenteren. Dat zijn de vijf principes waarop de Code Sociale Ondernemingen is gestoeld. Het keurmerk is in 2019 ontwikkeld door en voor sociale ondernemers en dat maakt dat de deelnemers tot in hun poriën gemotiveerd zijn om stappen te zetten. Verheul: “De Code is niet alleen een ‘meetlat’ waarlangs de drijfveren van de sociale onderneming gemeten worden, maar ook een leidraad voor verdere groei en verbetering. De vijf principes van de Code zetten dan ook meteen aan tot actie en implementatie in de praktijk.”
Ondersteunen en versterken
Verheul vervolgt: “Wie toetreedt tot het Register Sociale Ondernemingen laat zien een ‘echt’ sociaal ondernemer te zijn. Om Ian Smeyers, directeur van Nelis Company, te citeren: ‘Met de Code scheiden we het kaf van het koren en laten we zien dat we sociaal ondernemen. Dat is pas meerwaarde.’ Het kan daarnaast ook een marketingtool zijn: inkopende partijen, zoals een gemeente, weten dat ze te maken hebben met een sociale ondernemer. Daarbij wordt de ondernemer lid van een lerend netwerk, waarvan de leden elkaar proactief ondersteunen en versterken.”
Eén van die leden is Schoonmaakbedrijf Proschoon, een schoonmaakbedrijf voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. “Tevreden medewerkers zorgen voor tevreden klanten. In deze volgorde”, betoogt De Goede vol vuur. En dus vindt hij het belangrijk dat de medewerkers zich uiten, dat het klikt tussen de medewerkers en de opdrachtgevers en dat de medewerkers weten dat er naar hen geluisterd wordt. En vooral ook wat er gedaan wordt met wat zij aangeven. De Goede: “Wij hebben gekozen om alleen nog overdag, tijdens kantooruren te gaan schoonmaken. Vanuit het oogpunt van veiligheid voor onze mensen. Ik wil niet meer dat zij ’s avonds alleen, in het donker in een verlaten pand moeten werken.” Tijdens de coronaperiode is de overstap naar dagschoonmaak definitief gezet. De Goede lacht. “Ik sprak bij een afscheidsreceptie de facilitair manager die zei: ‘Wat een leuke mensen zijn Ilona, Kim en Yvonne, wij zijn echt blij met ze.’ En ik reageerde: ‘Weet je ook de namen van de medewerkers die hier zes jaar in de avond hebben gewerkt?’ Schoonmaak is zichtbaarder geworden na corona.”
Missie waarborgen
Kiezen voor de Code doe je bewust, stellen de mannen. Neem de aanvraagprocedure. Die spoort al aan tot reflectie. Verheul: “Hoe ga jij impact maken? Hoe ga jij de sector veranderen en je klanten meenemen in je manier van werken? Hoe ga je bijdragen aan systeemverandering?” Om te voorkomen dat de missie vervliegt, doordat de drijvende kracht daarachter verdwijnt vanwege een verkoop of erger, een ongeluk, is het wijs om de missie te waarborgen in de organisatie. Verheul legt uit: “Wij adviseren om dit vast te leggen, bijvoorbeeld in de statuten. Evenals de financiën en het meten van de impact. Schrijf op hoe je dat doet en communiceer dat met de stakeholders. Zo blijft de missie zichtbaar en verbeter je continu je werkprocessen en de eigen organisatie. ”
Openheid van zaken
Transparantie is ook een belangrijker pijler. En dat kan een issue zijn voor ondernemers. De Goede: “Je moet met de billen bloot. Je gegevens moeten openbaar zijn, dus ook de salarisverhoudingen en de jaarcijfers. Je stelt de winsten ten bate van je maatschappelijke doelstelling en accepteert bij verkoop dat het niet allemaal voor de aandeelhouder(s) is. En dat is goed.” Verheul vult aan: “Sociale ondernemingen hebben een andere oriëntatie: impact first en winst als middel om te kunnen blijven ondernemen, niet als doel op zich.” De Goede knikt. “Geld dat je overhoudt, stop je in sociaal dividend, dat herinvesteer je in het bedrijf. De Code heeft ervoor gezorgd dat dat scherp is neergezet. Proschoon stopt winst onder meer in vitaliteitsprogramma’s. En de loonsverhoging die per 1 april inging, hebben wij alvast in januari doorgevoerd.”
Kostenplaatje
Proschoon heeft zo’n 13 begeleiders op 130 medewerkers rondlopen. Het bedrijf levert mensen aan Asito en Vebego en zorgt daarbij zelf voor de begeleiding en ondersteuning. “Het is prachtig dat mensen die eerst aan de zijlijn staan zo toch kunnen meedoen. Ik zou het mooi vinden als meer schoonmaakbedrijven deze stap willen zetten. Zoek de samenwerking op. Wij bijten elkaar niet, je vult elkaar juist aan.” Verheul vult aan: “Zo draag je ook bij aan een maatschappelijk probleem. Achter een persoon die je zo aan het werk helpt, zit vaak een gezin dat zo meer inkomen krijgt.”
Tevreden medewerkers zorgen voor tevreden klanten. In deze volgorde.”
De schoonmakers maken overdag onder meer elf basisscholen schoon. Door voldoende tijd te reserveren voor het klaren van een klus ontstaat er flexibiliteit in het werk. “Dat gaat prima”, constateert De Goede. “Nog een voordeel: wij hebben weinig herstelkosten en weinig ziekteverzuim.” Aan het begeleiden van mensen en het hanteren van ruime tijdsblokken voor het werk hangt een kostenplaatje. Hij krijgt geregeld de vraag hoe Proschoon dit toch allemaal rond krijgt. “Dan zeg ik: ‘Ook jij kunt een subsidieaanvraag doen voor jouw medewerker. Dan krijg je net zoveel als ik. En ook: jij koopt een groot huis of een grotere auto, ik neem er een extra jobcoach of rayonmanager voor aan. Dat is het verschil. Je wilt sociaal ondernemer zijn of niet.”
Organisatie inrichten
Sociaal ondernemen doe je niet ‘eventjes’, gaat De Goede verder. “Daar richt je je organisatie op in. Dan heb je een schoonmaakster die volgens het boekje werkt en ook een lap over de ladenblokken haalt, omdat dat zo hoort. Niet dat het ladenblok wordt overgeslagen om zo tijdswinst te behalen. Commerciële bedrijven willen misschien sociaal ondernemer zijn, maar intrinsiek niet.”
Mazen in het systeem
Natuurlijk zijn er meer meetinstrumenten op inclusiviteit, maar die zijn niet zo kritisch ingestoken als de Code, vindt De Goede. Als een certificaat PSO 30+ bijvoorbeeld wordt behaald om op Europese aanbestedingen in te kunnen schrijven, steekt dat, geeft hij aan. “Dan ontbreekt de intrinsieke motivatie om wat voor een ander te doen. Met de Code laat je zien dat je echt sociaal ondernemer bent en niet de mazen in het systeem opzoekt en intussen jezelf presenteert als impactmaker. Iedereen kan zich sociaal ondernemer noemen, maar ben je dat echt?”
