Voor mijn scriptie heb ik onderzoek gedaan naar het gebruik van valbeveiliging in hoogwerkers. Ik werk nu 9 maanden op een project van Shell. Daar worden andere normen aangehouden dan in de glazenwasserswereld.
Ik weet zeker dat veel van wat ik beschrijf niet alleen zorgt voor gefronste wenkbrauwen maar ook voor uitroepen dat die gast niet goed bij zijn hoofd is. Maar toch, hoe wil je veilig werken met een hoogwerker als je de basis niet kent of aanhoudt?
Wat zegt de wet?
In Artikel 3 van de Arbowet staat dat:
De werkgever moet zorgen voor een zo veilig mogelijke werkplek. Om risico’s in kaart te brengen moet hij een RI&E maken.
Om de risico’s te elimineren of te minimaliseren, moet hij beheersmaatregelen treffen. Hierbij moet hij de Arbeid hygiënische strategie volgen: Bronaanpak→ Collectieve maatregelen → Persoonlijke maatregelen→Persoonlijke bescherming
In artikel 7.3 staat dat:
De werkgever arbeidsmiddelen moet kiezen waarbij rekening wordt gehouden met de specifieke risico’s (vanuit de RI&E) van de uit te voeren werkzaamheden. 'Voor zover het redelijkerwijs niet mogelijk is de gevaren bij het gebruik van de arbeidsmiddelen te voorkomen, worden zodanige maatregelen getroffen dat de gevaren zoveel mogelijk worden beperkt.'
Deze laatste zin is van toepassing op hoogwerkers; als het leuningwerk niet afdoende bescherming biedt (denk aan het reiken vanuit de bak) dan moeten er maatregelen getroffen worden (aanlijnen met persoonlijke VBV).
In artikel 7.4 staat het volgende:
'Een arbeidsmiddel is zodanig geplaatst, bevestigd of ingericht en wordt zodanig gebruikt dat het gevaar dat zich een ongewilde gebeurtenis voordoet zoals verschuiven, omvallen, kantelen, getroffen worden door het arbeidsmiddel of onderdelen daarvan, oververhitting, brand, ontploffen, blikseminslag en directe of indirecte aanraking met elektriciteit zoveel mogelijk is voorkomen.' Dat hoogwerkers omvallen, zou dus niet moeten kunnen!
In artikel 7.18b Hijs- en hefwerktuigen voor personen staat dat:
'met zodanige voorzieningen uitgerust dat zoveel mogelijk wordt voorkomen dat personen van dit platform vallen'.
Ondanks dat er nergens in de wet letterlijk staat dat een gebruiker van een hoogwerker zich vast moet zetten, zijn er genoeg aanwijzingen waaruit blijkt dat wanneer de leuning geen afdoende veiligheid biedt, de gebruiker zich zo vast moet zetten waardoor een val niet mogelijk is.
Tips veilig gebruik hoogwerker
Het veilig gebruiken van een hoogwerker vraagt om zorgvuldigheid en aandacht. Hier zijn enkele tips voor veilig gebruik:
1. Opleiding en certificering: Zorg ervoor dat je voldoende getraind bent en in sommige gevallen gecertificeerd moet zijn om een hoogwerker te bedienen. Hoogwerker-training bij een leverancier is goed, maar dan kan je niet altijd overal werken. Een IPAF-opleiding geeft overal recht van werken in een type hoogwerker wat overeenkomt met de genoten opleiding. Denk niet dat alle hoogwerkers eender zijn of werken. Controleer eerst het diploma alvorens de hoogwerker te kiezen.
2. Inspectie vooraf: Controleer de hoogwerker en de omgeving op mogelijke risico's zoals kuilen, obstakels of hellingen. Controleer de keuringsstickers en/of handboek of de hoogwerker keuring nog geldig is. Gebruik nooit een hoogwerker waarvan de keuring verlopen is. Check ook de brandstoftank of batterij niveau voor je begint.
3. Gebruik persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM's): Draag altijd een veiligheidsharnas en zorg dat dit correct is vastgemaakt aan een ankerpunt. Niet met een valdempsysteem maar met een positioneringslijn. Kijk ook naar de keuringsstickers op je harnas. Voldoen die nog?
4. Plaatsing en stabiliteit: Zorg ervoor dat de hoogwerker stabiel en op een vlakke ondergrond staat. Gebruik indien nodig stabilisatie-uitrusting of stempelplaten. Let vooral op kolken en putten. Ga daar nooit zomaar op af stempelen.
5. Blijf binnen het platform: Leun niet over de relingen en probeer nooit vanuit de hoogwerker over te stappen naar een ander object of oppervlak. Ga ook niet op knieregel staan om er toch bij te kunnen.
6. Overbelasting voorkomen: Let op de maximaal toegestane belasting van de hoogwerker en overschrijd dit niet. Ook al heeft de hoogwerker wat marge, het is niet de bedoeling daar zo maar overheen te gaan of te gebruiken.
7. Weersomstandigheden: Gebruik een hoogwerker niet bij slecht weer zoals harde wind, regen of onweer. Lees de gebruiksvoorschriften van een hoogwerker. Gebruik eventueel een windmeter. Meeste hoogwerkers kunnen nog draaien tot een windsnelheid van 12,5 meter per seconde. Meet wind altijd op 10 meter hoogte vrij van de bebouwing!
8. Communicatie: Zorg voor duidelijke communicatie, vooral als er meerdere mensen betrokken zijn bij het gebruik van de hoogwerker. Telefoon is niet altijd voldoende.
Verbetering of aanvullende maatregelen
Dit zijn slechts tips en/of de basisregels. Maar ook als je bovenstaande regels in acht neemt, kan het altijd veiliger. Nu enkele zaken die bij Petrochemie en op sommige bouwplaatsen van kracht zijn:
1. Gebruik de juiste vergunning, zonder vergunning geen werk. Let ook op uitvoeringsdatum.
2. Zet de omgeving af, liefst met harde afzettingen. Kan het niet, gebruik dan kettingen of als laatste rood-wit-gestreept tape.
3. Gebruik altijd een spotter. Dan staat er altijd iemand beneden die in geval van nood kan handelen. Of mensen kan waarschuwen die door de afzetting heen gaan.
4. Draag een goede, gekeurde helm en veiligheidsbril. Ook al werk je op hoogte, er kan altijd iets gebeuren.
5. Zet al het gereedschap vast met een passende lanyard. Zo kan het nooit vallen. Vastmaken mag aan de bak of aan het harnas.
6. Hang geen spullen buiten de bak. Hoe gek dit mag klinken, het is geen goed idee.
7. Maak jouw positioneringslijn vast aan het daarvoor gemaakte ankerpunt. Aan de leuning vastmaken is niet toegestaan.
8. Het komt niet vaak voor maar een hoogwerker is geen hijsvoertuig. Ook is een hoogwerker niet geschikt zware voorwerpen naar boven te brengen ongeacht de methode of plaatsing van de last.
9. Maak vooraf een object-RI&E. Zo weet iedereen waar de gevaren c.q. risico’s het grootst zijn. Zo voorkom je vaak al heel veel zaken.
10. Stel een reddingsplan op. Als er toch iets misgaat, is alleen 112 bellen niet voldoende. Harnass Stress Syndrome treedt al snel op. Denk hierbij aan 15-20 minuten bij mannen en 10-15 minuten bij vrouwen. Ladderwagen van de brandweer of als het werk groot genoeg is een tweede hoogwerker zijn essentieel.
11. Weet hoe de noodafdaling werkt. Controleer of alles daar is waar het hoort. Zonder de juiste sleutel zakt de mast niet.
12. Denk aan de juiste training voor BHV. Als er een val is en de persoon hangt 10 minuten of langer, leg deze persoon nooit plat neer. Zet deze in hurkhouding! Of met de rug tegen een muur.
13. En als laatste: houd je werkbak schoon. Zorg dat de bodem vrij is zodat je niet kan struikelen.
Na het lezen van bovenstaande gaan veel mensen naar hun hoofd grijpen. Men denkt dat ik het spoor kwijt ben. Maar weet dat deze werkzaamheden tot de gevaarlijkste in Nederland horen en de NLA erg geïnteresseerd is in alles wat op hoogte gebeurt. Bereid u voor.
Veiligheid staat altijd voorop. Heb je een specifieke situatie of vraag in gedachten waarbij je hulp nodig hebt? Laat het me weten!
