Als schoonmaakbedrijf je medewerkers helpen bij schulden

Dat het probleem er is, blijkt duidelijk uit het rapport. Eén op de drie huishoudens heeft moeite om alle rekeningen te betalen. Twaalf procent vindt het (zeer) moeilijk om de noodzakelijke kosten voor levensonderhoud te betalen. Veelal staat een levensgebeurtenis aan de basis van problematische schulden. De instroomkans is volgens de onderzoekers het hoogst in geval van een uitkering, als mensen worden verdacht van een misdrijf, bij uit elkaar gaan of bij de overgang van werk naar de ww. Het rapport meldt: “De grootste groep huishoudens met geregistreerde schulden heeft loon uit arbeid als werknemer als belangrijkste bron van inkomsten. Alleen al geregistreerde schulden vormen daarmee een groot probleem onder werknemers. De totale omvang van de problematiek is naar verwachting veel groter.”

Minder toegewijd

De impact op het individu is groot. In het rapport komt een slechtere mentale gezondheid aan bod. Denk aan een toename van stress en depressie. Maar schuldenaren kampen met meer gezondheidsproblemen, zoals een hogere bloeddruk, spanningen in relaties, ruzies en meningsverschillen en minder deelname aan sociale activiteiten. Een werkgever die wil helpen, kan dat al doen vanuit betrokkenheid met zijn of haar medewerker. Maar ook zakelijk gezien is het verstandig. Werknemers met schulden hebben een twintig procent lagere concentratie en arbeidsproductiviteit door slechter functioneren. Er komen zeven dagen extra ziekteverzuim per jaar bij als gevolg van de financiële problemen. Werknemers met financiële zorgen zijn minder toegewijd aan de doelstellingen van het bedrijf. En als laatste noemen de onderzoekers dat werknemers met schulden extra vatbaar zijn voor fraude en diefstal.

Nederlandse Schuldhulproute

Ron Steenkuijl heeft twee petten op. Hij is directeur corporate affairs bij de ADG Dienstengroep, waar schoonmaakbedrijf Asito onder valt, en is ook initiator van de Nederlandse Schuldhulproute (NSR). Dat is een samenwerking tussen grote bedrijven, 140 gemeenten, hulpinstanties en andere organisaties die schulden willen tegengaan. “Toen we het idee voor de NSR kregen, wist ik nog weinig van het onderwerp. We hebben eerst eens gekeken hoeveel loonbeslagen we bij ADG hadden. Dat waren er 5.000 per jaar, op een werknemersbestand van 42.000 medewerkers. Dat is fors. Ik kan me voorstellen dat dat ook bij schoonmaakbedrijven hoog is. Bij hen zitten ze voor één op de drie huishoudens met de kostwinnaar. Dat blijkt ook wel. Toen Gom een e-mail naar zijn medewerkers stuurde om hen te wijzen op de schuldhulproute en aangaf dat ze wilden helpen, kregen ze meteen 600 reacties. Let wel, de schuldenproblematiek is niet voorbehouden aan de schoonmaakbranche alleen. Integendeel, het komt voor in alle rangen, standen en sectoren in de maatschappij. Natuurlijk is het wel zo dat lagere inkomensgroepen, maar tegenwoordig ook middeninkomens, sneller in de problemen kunnen komen. Bijvoorbeeld door inflatie en de oplopende energieprijzen.”

Pas na vijf jaar trekken mensen aan de bel

Hiske van der Hoek - Zandvliet werkt bij de Nederlandse Schuldhulproute, een organisatie van vijfentwintig medewerkers in Zwolle. “Wij zijn een landelijk loket dat kan helpen om de juiste lokale voorzieningen in beeld te brengen, zoals schuldhulpverlening, vrijwilligersinitiatieven en energie- of budgetcoaches.” Ze zat, voordat ze bij NSR ging werken, zelf ook in de problematische schulden. “Ik werkte bij ABN AMRO. Schulden komen in alle inkomensgroepen voor. Daar ben ik het levende bewijs van.” Een levensgebeurtenis is dus vaak een aanleiding, maar het kan ook beginnen bij iets eenvoudigs als het vervangen van een cv-ketel. “Waardoor er geen geld meer over is en mensen in de problemen komen. Eerst gaat het om een kleine schuld, waarna het bij niet-betalen cumulatief optelt en je de ene schuld opvult met de andere. Tot duizenden of tienduizenden euro’s. Voor de elf miljard die er aan niet-betaalde rekeningen openstaan, is maar vier miljard de oorspronkelijke schuld. De rest zit bij incassopartijen. We hebben onderzocht dat mensen pas na vijf jaar aan de bel trekken. Dat terwijl vroeg signaleren, wanneer de bedragen nog niet zo zijn opgelopen, juist ó zo belangrijk is. Kortom, er moet iets van de schaamte over het onderwerp af.”

Laagdrempelige hulp

Dat beaamt Daniel de Kievid, oprichter en eigenaar van Budgetcoach Groep. Zijn bedrijf heeft zesentwintig budgetcoaches door het hele land en een gratis telefonische helpdesk met medewerkers die met kennis van zaken werknemers anoniem kunnen helpen. “Ook wij worden aangesloten via Vebego op de NSR. Het is goed dat hulp daar laagdrempelig wordt gemaakt. Dat zie ik ook bijvoorbeeld bij Hago en CSU terug. Dat laatste schoonmaakbedrijf heeft het niet meteen over schulden, maar heeft aan zijn medewerkers gevraagd om tips om deze dure tijden door te komen. Die tips hebben ze gebundeld en beschikbaar gesteld voor alle medewerkers. Leidinggevenden kunnen het onderwerp ook ter sprake brengen in gesprekken met hun medewerkers. Laat daarbij wel vooroordelen thuis. ‘Hoe kan het dat je schulden hebt en nog wel een Playstation koopt voor je kinderen?’ Of: ‘Hoe kan het je nog steeds wel rookt?’ Daar moet het niet om gaan. Als je stress hebt vanwege schulden, dan denk je anders. Leidinggevenden kunnen, zeker als ze signalen krijgen dat iemand in de schulden zit, laagdrempelig hulp aanbieden. Dit kan door te wijzen op de anonieme telefonische helpdesk die de medewerker helpt, bijvoorbeeld bij het aanvragen van een energietoeslag, het vinden van het loket van de huurtoeslag van de gemeente of het wijzen op een website als geldfit.nl.”

Continu aandacht geven

Maak het zo eenvoudig mogelijk, roept Steenkuijl op. “Op de NSR-website staan alle instanties waar je als werknemer terechtkunt. Uit onze onderzoeken blijkt dat medewerkers pas na acht keer aandacht besteden aan schuldhulp daadwerkelijk tot actie overgaan. Je moet als werkgever de mogelijkheid voor hulp continu aandacht geven.” De Kievid vult aan: “Natuurlijke momenten om het erover te hebben zijn bijvoorbeeld de Week van het geld in maart, wanneer het vakantiegeld wordt uitbetaald in mei en de dure decembermaand. Wat heel goed werkt, is een filmpje van een schoonmaakmedewerker die ook schulden heeft gehad, maar hulp heeft gekregen. Onder andere Hago Zorg en CSU hebben zo’n video gemaakt. Dat is heel herkenbaar voor werknemers.” Van der Hoek – Zandvliet: “De taboesfeer moet weg. Net zoals je bij fysieke problemen naar een fysiotherapeut gaat, zoek je bij financiële problemen ook hulp. Benoem die hulpmogelijkheden in je nieuwsbrief en heb het erover als je als leidinggevende het gesprek aangaat.” De Kievid: “Een schoonmaakbedrijf had een telefoonnummer van een financiële helpdesk op de dashboards van de schoonmaakbussen geplakt. Je kon anoniem naar de helpdesk bellen. Ook ken ik een schoonmaakbedrijf dat de verwijzing op de binnenkant van de toiletdeuren had opgehangen. Nergens ben je anoniemer dan daar.”

Niet meteen de schuld overnemen

De deskundigen raden niet meteen aan om een schuld over te nemen. De Kievid: “Je weet namelijk niet wat er nog meer speelt. Dan geef je bijvoorbeeld 1.800 euro aan voorschot aan een medewerker om aan de woningbouwcorporatie te betalen, maar blijkt dat er bij Wehkamp het volgende gat opdoemt. Als je al financieel wilt helpen, moet je dat pas doen nadat een budgetcoach of een andere financieel expert het volledige overzicht van de financiële situatie heeft. Dan is het ook duidelijker wat je als werkgever kunt betekenen.” Van der Hoek – Zandvliet beaamt dat: “Een zak geld is niet de oplossing. Je moet mensen in beweging krijgen naar hulp toe. Die hulp moet zo laagdrempelig mogelijk te benaderen zijn. Dat is ook wat we met de NSR doen. Op onze site www.geldfit.nl kun je bijvoorbeeld anoniem en laagdrempelig een test doen.” Steenkuijl realiseert zich, als directeur van ADG waar Asito onder valt, dat het niet makkelijk is om schoonmakers met een boodschap over schuldhulp te bereiken. “Ze werken allemaal op afstand en niet allemaal in hetzelfde gebouw. Daarom zou ik vooral digitale hulpmiddelen zoals Geldfit aanraden. Ook omdat leidinggevenden in de schoonmaak al duizend en één dingen te doen hebben.”

Financiële stress

De signalen dat er problematische schulden zijn, zijn divers. De Kievid: “Loonbeslagen zijn voor werkgevers natuurlijk heel zichtbaar. Maar het kan ook zijn dat een medewerker extreem veel belt op zijn werk, slechter gekleed gaat, veel vrij neemt om problemen op te lossen, zich vaak ziekmeldt of niet meer gemotiveerd is.” Van der Hoek – Zandvliet reageert: “Een hoog ziekteverzuim van een medewerker is een niet te negeren signaal.” Steenkuijl: “De winstmarges in de schoonmaak zijn flinterdun, vier à vijf procent. Dan kun je het je niet veroorloven om het ziekteverzuim te laten oplopen door financiële stress. Die stress maakt ook nog eens dat een werknemer tien tot vijf procent vaker foute beslissingen neemt.” De stress die schulden met zich meebrengen is enorm, constateert ook Van der Hoek – Zandvliet uit eigen ervaring. “Je bent continu in gedachten bij de schulden. Het gekke is dat het destijds nooit ter sprake is gekomen. Bij een arbodienst of een verzuimcoach niet, maar ook niet bij de werkgever. Terwijl je je geldprobleem elke dag meedraagt als een zware last. Ik schaamde me voor de situatie en dacht dat mijn werkgever er toch weinig aan kon doen. Daarom is het goed als je als schoonmaakbedrijf kunt verwijzen naar een derde partij die losstaat van jezelf. Of je de mogelijkheid van een budgetcoach kunt aanbieden.” Die budgetcoach brengt allereerst de situatie in kaart. De Kievid: “In de huiselijke, eigen omgeving. Wat zijn de inkomsten en uitgaven? Welke ingrepen kunnen we doen? Kunnen we schuldeisers op afstand houden om te zoeken naar oplossingen? Stap voor stap gaan we dat traject aan. Vaak zijn mensen zo blij dat er iemand komt om samen met hen de vuilniszak met facturen door te akkeren.”

Houd het simpel, raden de experts schoonmaakbedrijven aan. En: je hoeft als schoonmaakwerkgever het wiel niet opnieuw uit te vinden. Op geldfit.nl, wijzeringeldzaken.nl en www.budgetcoachgroep.nl staan talloze voorbeelden, tools en tips. “Maak het laagdrempelig”, zegt Van der Hoek – Zandvliet. De Kievid: “Ga gewoon met het onderwerp aan de slag.” Steenkuijl: “Op schulden moet geen taboe liggen. Zeker niet in deze tijden van hoge energiekosten en een hoge inflatie.”

Dit artikel is eerder gepubliceerd en komt voort uit het magazine Service Management nummer 5 2022.