Gevelreiniging en -onderhoud is een complex vakgebied. Dat heeft te maken met de diversiteit in materialisatie van gevels, de onderhoudshistorie en anderzijds het beschikbare budget. Om de juiste werkmethode te bepalen is veel informatie nodig, terwijl dit niet altijd voorhanden is. Zo geeft Bjorn Bulte, marketeer bij CCP International, aan dat het vaak gissen is naar de onderhoudshistorie.
“Wat is de materialisatie van de te behandelen ondergrond? Is dat aluminium? En zo ja, is het geanodiseerd of gemoffeld? Zijn er omgevingsfactoren die van belang zijn en invloed hebben op bijvoorbeeld de vuilbelasting? Is er al eens een bescherming aangebracht?”
Reinigen, voorbehandeling en applicatie
Een hoop vragen die beantwoord moeten worden voordat besloten kan worden welke reinigingsmethodiek gebruikt kan worden. In de praktijk ziet Bulte nog wel eens dat ondergronden gereinigd worden met zwaar etsende of blekende reinigingsproducten omwille de beperkte beschikbare tijd en/of budget. “Feitelijk ben je dan niet aan het reinigen maar aan het etsen waarmee de ondergrond sterk (verder) degradeert.”
Na reiniging wordt de ondergrond gecategoriseerd en wordt bepaald welk conserveringssysteem geschikt is. Zodra een ondergrond vervolgens op de juiste wijze (reinigen, voorbehandeling en applicatie) is behandeld, kan deze opgenomen worden in een onderhoudsprogramma.
Onderhoud belangrijk voor garantie
Zo'n onderhoudsplan is belangrijk, want om als gebouweigenaar aanspraak kunt maken op garantiebepalingen, is het noodzakelijk om het gebouw vanaf het eerste moment goed te onderhouden.
De staat van een gevel wordt in NEN2767 (norm voor de technische staat van elementen) weergegeven met de cijfers 1 t/m 6. Hierbij staat 1 voor nieuwstaat en 6 voor economisch onverantwoord om te herstellen. In principe is een conditie van 2 of 3 acceptabel. Ieder element van de gevel heeft bepaald onderhoud nodig. Met behulp van een meerjarenonderhoudsplan (MJOP) maken gespecialiseerde gevelonderhoudsbedrijven inzichtelijk in welk jaar welk onderhoud nodig is en wat de daarbij te verwachten kosten zijn.
Proactief gevelonderhoud
Verschillende partijen, waaronder de VMRG (Vereniging Metalen Ramen en Gevelbranche) maken onderscheid tussen preventief en correctief onderhoud. Het is momenteel gebruikelijk om een gevel te reinigen op het moment dat deze vies is. Of te repareren wanneer technische mankementen zich voordoen, correctief onderhoud dus. In dit artikel legt Fortron, specialist in glas- en gevelonderhoud, uit wat preventief, of proactief, onderhoud op kan leveren.
Je kunt het al snel heel erg fout doen en de schade kan gigantisch zijn
Weet wat je doet
Volgens gevelexpert Jaap Koek, van Koek Gevelconsultancy, is het allerbelangrijkste bij gevelonderhoud om te weten wat je doet. "Je kunt het al snel heel erg fout doen en de schade kan gigantisch zijn." Daarom is zijn devies: "Ga zonder kennis niet aan de slag".
Tijdens een uitgebreid interview met Service Management komt hij met voorbeelden van hoe makkelijk het mis kan gaan. Zo vertelt hij over een gevel met bakstenen waarin holle ruimtes zaten. "Na het stralen ontstonden er kleine dunne gaatjes in de klei.”
Zet altijd een proefvlak
Ook zegt hij: “In sommige bakstenen van klei zitten metalen die in aanraking met zuren een enorme verkleuring kunnen opleveren. Mijn devies is daarom: probeer de methode of het reinigingsmiddel altijd ergens waar dat niet in het zicht is uit en waar het geen kwaad kan. Als je dat hebt gedaan, haal de opdrachtgever er dan bij en laat hem of haar expliciet een akkoord geven op het referentievlak."
Koek ziet namelijk dat gevelbehandelaars er vaak tegenaan lopen dat hun opdrachtgever vooraf een andere verwachting heeft dan het resultaat dat ze uiteindelijk krijgen. Een proefvlak voorkomt ook dat je resultaten belooft die niet waar te maken zijn.
Hogedrukreiniging voor gevelreiniging
Professionele hogedrukreiniging is een specialisme an sich. “Er kan veel misgaan, met flinke schade tot gevolg”, aldus specialist Michaël Dekkers. Niet voor niks werkte hij mee aan de opleiding hogedrukreiniging, onderdeel van de basisopleiding gevelonderhoud en de training reiniging na calamiteiten bij SVS.
Tijdens de opleiding leer je onder andere de juiste afstand en hoek die je moet nemen. Ook het materiaal van een gevel is cruciaal, bijvoorbeeld voor de juiste druk, watertemperatuur en chemie. Daarnaast is vakkennis belangrijk om op een veilige manier te kunnen werken.
Dekkers noemt verschillende praktijkvoorbeelden van hoe fout het kan gaan. “Ik heb wel eens meegemaakt dat er in de winterperiode, bij lage temperaturen, met kokend water verf van de muren werd gespoten. Dat hete water kwam terecht op de ramen. Vervolgens sprong dat glas uit elkaar. Diegene had er namelijk niet over nagedacht dat bepaalde oppervlaktes, zoals glas, uitzetten bij temperatuurverschillen. Met schade tot gevolg.”
Veilige glas- en gevelreiniging
Werken in glas- en gevelonderhoud is niet zonder risico’s. Eén van de grootste risico’s binnen deze branche wordt gevormd door het werken op hoogte. Al jaren staat vallen van hoogte met stipt bovenaan de lijst van meest voorkomende bedrijfsongevallen in Nederland, met volgens het RIVM jaarlijks tot wel 557 ernstige gevallen.
Veilig werken op hoogte
Werk je op 2,5 meter hoogte of meer, dan moeten er altijd maatregelen genomen voor de veiligheid. Maar let op, ook als je op 1 meter hoogte werkt met het risico op vallen is het verstandig maatregelen te nemen. In de Arbocatalogus van OSB, FNV en CNV zijn de veiligheidsafspraken voor werken op hoogte onderverdeeld in drie onderdelen:
Stroomschema
Er dient vanuit de Arbowet als eerste gekeken te worden naar wat de veiligste werkmethode is, de zogeheten bronaanpak. Pas als de meest verantwoorde methode niet mogelijk is, mag uitgeweken worden naar een minder veilige methode. Om deze bronaanpak in de glas- en gevelreiniging gemakkelijker te maken, is er het stroomschema arbeidshygiënische strategie.Werkmethode keuzemodel
Verder zijn voor alle werkmethodes de veiligheidseisen en de grenzen opgenomen waarbinnen gewerkt mag worden. Alle eisen en methodes zijn terug te vinden in het werkmethode keuzemodel.Speciale module in RI&E Schoonmaak
Bij werken op hoogte in glas en gevel is meestal sprake van een tijdelijke situatie. Daarom moet je voor elk object waar je op hoogte aan de slag gaat een object-RI&E opstellen. Dit doe je in de RI&E Module Veilig werken op hoogte. Dit is een onderdeel van de algemene RI&E Schoonmaak, speciaal voor werken op hoogte.
Glasbewassing via de wassteelmethode
De wassteelmethode, ook wel bekend als het osmose systeem, tuckeren of telescopische waspaal, maakt gebruik van een telescopisch wassysteem. Dat is een wasborstel aan een uitschuifbare steel, waarbij er speciaal water, dat streeploos opdroogt, door de steel omhoog gepompt wordt. Het voordeel van deze methode is dat je veilig met beide benen op de grond staat: je kunt dus niet van hoogte vallen. Het nadeel is echter dat het werk erg belastend is voor de nek en schouders van de glazenwasser.
Fysieke overbelasting voorkomen
Om fysieke overbelasting te voorkomen, zijn er regels verbonden aan het gebruik van de wassteel. Een glazenwasser mag maximaal vier uur per dag met de wassteel werken, op een hoogte van tussen de 3,5 en 7 meter. Tussen de 7 en 13,5 meter is dat maximaal twee uur. Dat staat beschreven in de vernieuwde Arbocatalogus Veilig Werken op Hoogte.
“Veilig werken op hoogte kent twee grote pijlers", zegt Peter van Gogh,AWOG-bestuurslid bij Schoonmakend Nederland en productmanager bij Gom Specialistische Reiniging. "De eerste is valgevaar. Dat is een direct en zichtbaar risico en het bewustzijn daarover is duidelijk aanwezig in de branche. Iedereen wil dat natuurlijk voorkomen."
Glazenwassers zijn zich niet altijd bewust van de risico's, terwijl zij degene zijn die een blessure kunnen oplopen.
Niet zo zeuren
Hij vervolgt: "De tweede is fysieke overbelasting, maar dan heb je het over een mogelijk probleem ergens in de verre toekomst. Het risico is dus veel minder acuut. Dat maakt een groot verschil. Er zit een beperking op de wassteel vanwege de fysieke belasting, niet vanwege valgevaar. In de praktijk zie je dan al snel dat als je medewerkers de ruimte geeft, ze de voorgeschreven maximale duur overtreden omdat de wassteel zo makkelijk is. Het scheelt een hoop gesjouw en getil met ladders.”
“Glazenwassers zullen al snel tegen je zeggen dat je niet zo moet zeuren”, zegt Van Gogh. “Die zijn zich dan niet bewust van de risico’s, terwijl zij degene zijn die een blessure kunnen oplopen. Je hoeft niet streng te zijn, maar je moet daar als bedrijf wel voor waken. En ze een beetje tegen zichzelf in bescherming nemen.”
De loopmethode
Michiel de Reus laat in een video van Schoonmakend Nederland zien hoe je de wassteel met de loopmethode op een veilige en verantwoorde manier gebruikt.
Innovatie: de toekomst van glas- en gevelreiniging
Hoe ver is het innovatief vermogen ontwikkeld binnen de sector glas- en gevelonderhoud? De afgelopen jaren hebben verschillende innovaties de revue gepasseerd (zie verderop in de tekst). Michel Jonkhof, klantmanager bij Gom Specialistische Reiniging, pleit echter juist voor meer focus op de factor mens.
“Glazenwassen is fysiek werk. Vind nog maar eens jonge mensen die het vak willen leren, op hoogtes gaan werken en aan alle eisen van opdrachtgevers willen voldoen. Een enorme uitdaging die boven de markt blijft hangen”, aldus Jonkhof. Investeren in personeelsmanagement rendeert daarom, is zijn overtuiging.
Echter werkt hij inmiddels met een robot die wordt ingezet voor het reinigen van zonnepanelen. “Twee van onze medewerkers zijn opgeleid door de leverancier om met de SolarMax te kunnen werken. Ze vinden het heel gaaf om met de robot te werken. Het is echt leuk om te doen. Daarnaast is ook het resultaat dat je ermee bereikt leuk om te zien. Je ziet het echt opknappen. Terwijl je met de robot bezig bent, zie je de vuillagen verdwijnen. Daarnaast gaat het werk ook nog eens een stuk sneller.”
Façade Brush
Bij Fortron wordt gewerkt aan diverse innovaties in glas en gevel. Directeur Robert Hompes vertelt: “We zijn bezig met het verder ontwikkelen van een mechanische wastelescoop. Daarmee ontlasten we glazenwassers nóg meer dan we nu al doen met het Waspak, een ergonomisch harnas voor glazenwassers.” Daarnaast kent het gevel- en glasbedrijf een Façade Brush, een grote borstel, die onder een hoogwerker is aangebracht. Vergelijkbaar met het principe van een autowasstraat.
Andere voorbeelden van innovaties in glas en gevel zijn:
Aanbesteden: glas- en gevelreiniging apart uitvragen
Glasbewassing en gevelonderhoud zijn een bijzondere expertise binnen de schoonmaakbranche. Toch is het vaak onderdeel van een algemeen schoonmaakcontract. Robert Hompes, directeur van Fortron, ziet dat er vaak geen omschrijving van de uitvoering van de werkzaamheden gevraagd wordt, maar alleen een vierkantemeterprijs.
“Glasbewassing en gevelbehandeling is vaak maar een klein percentage van het totale aanbestedingsbedrag. Toch zou ik als opdrachtgever willen weten hoe een aanbieder omgaat met de risico’s die werken op hoogte met zich meebrengt. Glazenwassen en gevelbehandeling zijn in Nederland immers nog steeds beroepen met één van de hoogste arbeidsrisico’s”, aldus Hompes. Hij vraagt opdrachtgevers glas en gevel daarom apart aan te besteden.
Glazenwassen en gevelbehandeling zijn beroepen met één van de hoogste arbeidsrisico's
Proefstuk glasbewassing
Een voorbeeld waarbij schoonmaak en glasbewassing apart zijn aanbesteed is de locatie van Beeld en Geluid in Hilversum. Vanwege de bijzondere constructie van het buitenglas van het gebouw, heeft de bewassing van een proefstuk een belangrijk deel uitgemaakt van de beoordeling van het perceel glasbewassing. De insteek hierbij was dat de leverancier kon laten zien hoe de bewassing werkelijk in de praktijk gebeurt.
Lees meer >>
Het belang van inmeten en correcte ruimte- en glasstaten
Roger Daemen, voormalig directeur van Key-Quality, pleit voor het correct inmeten van glasoppervlakken bij een aanbesteding. “Vaak wordt voor de schoonmaak een prijs opgevraagd of een aanbesteding uitgeschreven, terwijl alleen tekeningen beschikbaar zijn. Voor een schoonmaakbedrijf is het dan heel moeilijk om een goede offerte te maken. Een afwijking van 10 procent in de oppervlakte, leidt uiteraard ook tot een afwijking van 10 procent in de kosten!
Het beroep glas- en gevelreiniging
Hoe ervaren glazenwassers en gevelreinigers hun beroep? We vroegen het onder meer aan Marcel Stegeman. Hij heeft de eervolle taak om de oude, monumentale stadsmuur van Hasselt te reinigen. Hij is werkzaam bij familiebedrijf Stegeman Gevelreiniging BV en komt op veel verschillende plekken. “De afwisseling in dit vak maakt het ook zo leuk! Van oude rioleringen tot aan luxe zeiljachten… We komen overal.”
“Het is echt iets dat je op verjaardagen vertelt. Je staat niet zomaar op een ladder, maar je hangt op 150 meter hoogte”, vertelt Jeroen Bilkes over zijn beroep als teamleider glazenwassers. Samen met zijn team wast hij het glas van de westtoren van het 149 meter hoge gebouw ‘De Rotterdam’.
Glazenwasser van het jaar
Volgens Rick Pontsteen onderschatten mensen het werk van glazenwassers vaak. "‘Oh joh, even een raampje lappen’, zeggen ze dan. Maar het is makkelijker gezegd dan gedaan. Er komt veel meer bij kijken. In sommige gevallen speel je letterlijk met je leven als je niet goed op de veiligheid let."
De eer van het werk, de uitdaging én de memorable momenten zijn wat het vak zo mooi maakt, volgens Rick. Eén van zijn meest bijzondere herinneringen? "Dat was toch wel het winnen van de titel Glazenwasser van het Jaar tijdens de Golden Service Awards. Ik was hartstikke verbaasd dat SMB Willems mij had genomineerd, dus ik verwachtte al helemaal niet dat ik ook nog eens zou winnen. Een grote verrassing en een hele leuke, spannende tijd.
