De Arbowet is een zogeheten kaderwet. Dat betekent dat er geen concrete regels staan, maar algemene bepalingen over het arbobeleid in bedrijven. De Arbowet stelt dat werkgever en werknemers samen moeten zorgen voor het verbeteren van de arbeidsomstandigheden. De werkgever is uiteindelijk verantwoordelijk, maar ook de werknemer heeft de verplichting de eigen veiligheid en gezondheid in acht te nemen. Door bijvoorbeeld arbeidsmiddelen en beschermingsmiddelen op de juiste wijze te gebruiken.
Dat houdt in dat werkgever ten alle tijden moet zorg dragen voor een veilige werkomgeving ongeacht waar en hoe de werkzaamheden uitgevoerd worden. Dat houdt ook in dat als je in conflict komt met de opdrachtgever, jullie beiden moeten kijken hoe je het risico weghaalt. Het kan namelijk nooit zo zijn dat wat goed voor de een is, dit ten alle tijde prevaleert omdat zij opdrachtgever zijn. Iedereen moet veilig en gezond het werk kunnen doen.
Een voorbeeld. Ik maakte ooit schoon in een bedrijf waar diepvriespizza’s werden gemaakt. De productielijn werd middels hoge druk en schuim gereinigd. Maar de 380 volt aansluitingen kwamen uit het plafond en de stekkerdozen hingen rond de 180 à 190 cm boven de vloer. Dus geen gevaar voor productiemedewerkers, maar wel voor de schoonmakers. De klant wilde geen investeringen doen. Wij vonden de oplossing in een klein plastic haakje, waarmee we de stekkers ongeveer 30 cm omhoog kregen, waarna deze geen gevaar opleverden voor onze werkzaamheden. En deze waren makkelijk aan te brengen en te verwijderen na reiniging.
Middelbaar veiligheidskundige
Maar voor, tijdens en na mijn afstuderen als MVK zag en zie ik iedere dag weer zaken die niet conform de arbo zijn. Soms spreek ik dan de uitvoerende aan. Soms met en soms zonder succes. Veiligheid is vaak iets wat schoonmaakbedrijven er even bij doen als de klant er om vraagt. Om niet de branche gelijk in een kwaad daglicht te stellen, ik ken bedrijven die zelf een hogere veiligheidskundige of een heel team van diverse veiligheidskundigen in dienst hebben of een contract mee hebben. Maar veel mkb bedrijven hebben er geen benul van. Ze hebben zelfs de RI&E niet op orde, terwijl je gratis en wel de branche RI&E kunt gebruiken en invullen. Daarmee voldoe je in iedere geval aan de wettelijke verplichting van het hebben van een RI&E.
Preventiemedewerker
Er is nog een verplichting en dat is het hebben van een preventiemedewerker. Een preventiemedewerker is iemand die zich binnen een bedrijf – meestal naast de ‘gewone’ functie – inzet om arbeidsrisico’s te verminderen en verzuim te helpen voorkomen. Elk bedrijf moet een of meer preventiemedewerker(s) aanstellen. Bij kleinere bedrijven (maximaal 25 werknemers) kan de directeur/eigenaar ook zelf de rol van preventiemedewerker op zich nemen. Voorwaarde is dat de preventiemedewerker voldoende kennis en ervaring heeft om de preventietaken goed te kunnen uitvoeren. Het is een officiële functie, met een contract waarin staat hoeveel uren aan de taken besteed mogen worden. Als het echt niet lukt om een interne werknemer te vinden, mag je een externe preventiemedewerker aanstellen. De preventiemedewerker moet zijn taken onafhankelijk en los van de werkgever kunnen uitvoeren.
Boetebesluit
Werkgevers moeten volgens de Arbowet beschikken over een basiscontract met een arbodienst of een bedrijfsarts. Nu dat de Beleidsregel boeteoplegging arbeidsomstandighedenwet van kracht is, kan de Inspectie direct een boete opleggen aan een werkgever die niet over een basiscontract beschikt. Een boete dreigt ook als in het basiscontract geen afspraken staan over de ondersteuning van de werkgever bij diens verzuimbeleid. Als er één of enkele taakafspraken in het contract ontbreken, krijgt de werkgever eerst een waarschuwing, vergezeld van een eis tot naleving.
De nieuwe boeteregels gelden voor alle vanaf 1 juli 2017 afgesloten (basis)contracten. Die contracten moeten direct aan alle wettelijke verplichtingen voldoen. Alle contracten moeten vanaf 1 juli 2018 voldoen aan de nieuwe regelgeving. Niet alle werkgevers lezen wat er wettelijk beschreven staat of trekken ze zich er weinig van aan. Wat dus werkt is het vermelden van boetes die je krijgt bij overtreding:
- Geen basiscontract: 1.500 euro
- Basiscontract niet compleet: 750 euro
- Afspraken ondersteuning bij verzuimbeleid ontbreken: 750 euro
- Werkwijze bedrijfsarts ontbreekt: 1.500 euro
- Attenderen werknemers op open spreekuur ontbreekt: 1.500 euro
- Geen preventiemedewerker: 1.500 euro
- Geen adequate toegang tot bedrijfsarts: 1.500 euro
- Bedrijfsarts kan werkplek niet bezoeken: 1.500 euro
- Geen afschrift van advies bij ontbreken OR of PVT: 340 euro
- Geen mogelijkheid tot second opinion: 1.500 euro
- Niet juist ter beschikking stellen van second opinion: 750 euro
Onaangekondigde controle van alle partijen
De Inspectie SZW kan in een bedrijf of organisatie onaangekondigd een controle uitvoeren. De werkgever is verplicht aan deze controle mee te werken. De inspecteur kan de werkgever, werknemers, OR of PVT vragen stellen, de loon- en personeelsadministratie controleren en uiteraard de werkomstandigheden en het arbobeleid onder de loep nemen.
Advies
Heb je nog geen contract met een arboarts of bedrijf? Vraag de brancheverenigingen om advies. Vraag eens rond bij jou concullega’s wie zij als partner hebben. Mogelijk kun je samen een partij inschakelen. Kijk op internet wie je kan adviseren. Zoek bij voorkeur een gecertificeerd bedrijf of persoon.
Maurice Rutgrink, Middelbaar veiligheidskundige, Rutgrink Consultants
