Een steeds krapper wordende arbeidsmarkt en een historisch hoge inflatie kwamen afgelopen jaar bovenop ontwikkelingen in doorlopend grote thema's als technologische innovaties en duurzaamheid. Dat maakte van 2023 een bewogen jaar met nogal wat uitdagingen voor de schoonmaakbranche. Daarbij stijgen de lonen in de schoonmaak van 1 november 2023 tot 30 juni 2024 met maar liefst met 12 procent. Hoe kijken de mkb schoonmaakbedrijven hier tegenaan?
Onrustig jaar
De toenemende vergrijzing zorgt voor steeds meer personeelstekorten en de stijging van het cao-loon pakt niet voor iedereen even goed uit. Jeroen Keus, directeur van schoonmaakbedrijf Keus, geeft aan dat het een onrustig jaar was, zeker voor hun medewerkers. “Medewerkers konden amper rondkomen en dat is natuurlijk ontzettend verdrietig. Hierdoor hebben we onze medewerkers op verschillende manieren moeten ondersteunen. Denk aan de aanschaf van voedselpakketten, leesbrillen en accu’s op fietsen. Mensen hebben daar zelf gewoon geen geld voor.” Ook Marlon Tienstra, eigenaar van schoonmaakbedrijf 10stra, spreekt zich uit over de cao-stijging: “Doordat we te maken kregen met een cao-stijging in de schoonmaakbranche, was het lastig om een winstmarge te kunnen halen. Ondanks dat kijken wij wel terug op een zeer positief jaar met een behoorlijke omzetstijging. Let wel, omzet is nog geen marge.”
Toch vond er in 2023 ook een ommekeer plaats. Volgens directeur van schoonmaakbedrijf Klien Raymond Kouwenberg wordt de schoonmaakbranche sinds de coronapandemie steeds meer als een belangrijk onderdeel gezien. “De schoonmaker is niet alleen maar s ’avonds of s ’morgensvroeg op kantoor. Nu maakt de schoonmaker overdag schoon en is dus meer zichtbaar. Zo hoort het. Mede hierdoor kijken wij positief terug op 2023.”
Kracht bij schoonmaker
Ondanks de uitdagingen, zijn alledrie de schoonmaakbedrijven positief als het gaat om de rest van 2024. Tienstra vertelt: “We verwachten aankomend jaar weer een omzetstijging, maar we denken dat we dit jaar wel inkrimpen op de marge. We kunnen de loonstijgingen niet meer doorberekenen aan onze klanten. We gaan er dit jaar vooral op letten dat we onze eigen interne marges vergroten. Dus dan is het wel goed om in de spiegel te kijken. Wat is er wel en niet nodig voor onze bedrijfsvoering?” Keus benadrukt dat het positief is dat de medewerkers in ieder geval een forse loonstijging hebben gehad, maar er zijn wel zorgen over de cao-stijging dit jaar. “Op deze manier kunnen medewerkers zichzelf beter in hun levensonderhoud voorzien. Wij hadden vorig jaar denk ik best een heel mooi loongebouw, maar als het wettelijk minimumloon zo hard stijgt, dan haalt het onze eigen cao van de schoonmaak in.”
Volgens Kouwenberg is er sprake van een kentering binnen de branche. “Het aantal aanvragen van klanten neemt toe door de arbeidsmarktschaarste in de branche. Hierdoor kunnen wij kiezen voor de medewerker en is niet elke klant meer de koning. Je kunt zoveel opdrachten aan als je medewerkers hebt. Het is goed dat de kracht meer bij medewerkers komt te liggen. Omdat er niet altijd met respect met medewerkers wordt omgegaan.”
Dienstverlening optimaliseren
De focus ligt dus op de medewerker. Daarbij zetten de mkb’ers vooral in op het optimaliseren van de huidige dienstverlening. Tienstra: “Wij zien meer kansen in de vergroting van onze bestaande dienstverlening bij onze huidige klanten. Bij je eigen klanten kun je namelijk ook meer werkzaamheden oppakken.” Ook Kouwenberg geeft aan dat ze zich bij Klien richten op hetgeen dat zij al aanbieden. “In het verleden hebben we wel geëxperimenteerd met andere diensten. Denk aan schoonmaak en ontruiming bij lijkvinding. Uiteindelijk hebben we er toch voor gekozen om deze dienstverlening weg te laten en ons te focussen op een aantal diensten.” Bij schoonmaakbedrijf Keus zijn ze tweeënhalfjaar geleden al begonnen met een cultuurverandering. “Wij hebben gekozen voor een nieuwe missie, visie en kernwaarden, waarbij het werkgeluk van onze medewerkers voorop staat. Als je de medewerker op nummer één zet, dan is hij of zij ook gemotiveerd om te blijven en zo maak je uiteindelijk ook de klant blij”, betoogt Keus. Ook kiest hij ervoor om geen schoonmaak meer aan te bieden in de avonduren.
Kleine interventies, grote impact
Verduurzaming is en blijft een groot thema voor veel bedrijven. Zo ook in de schoonmaak. Dat vraagt investeringen en dat kan voor het mkb soms lastig zijn. Tienstra: “Verduurzaming is natuurlijk een hot item de afgelopen jaren. Wij zijn vanuit alle kanten bezig, maar ook in ons eigen bedrijf. We zijn steeds voorzichtiger met het kopen van plastic en weggooimaterialen.” Toch blijkt volledig verduurzamen op grote schaal lastig. Tienstra vervolgt: “Onze voertuigen verduurzamen is nog wel een uitdaging. De komende jaren kunnen wij deze nog niet vervangen, maar onze doelstelling is om in 2030 volledig elektrisch te rijden.”
Ook bij schoonmaakbedrijf Keus is verduurzaming een uitdaging. “Wij zijn net als anderen bezig met verduurzaming, maar wij zitten in Apeldoorn op een industrieterrein, waardoor we last hebben van netcongestie. Het net is dusdanig overbelast, dat wij op dit moment ons servicekantoor niet verder kunnen verduurzamen. Dat neemt niet weg dat wij op het industrieterrein bezig zijn om samen een coöperatie te vormen waarin we stroom aan elkaar leveren. Daarnaast proberen mensen op de fiets te laten verplaatsen en kopen we duurzaam in.”
Schoonmaakbedrijf Klien is bezig met allerlei verschillende projecten. Zo hebben zij het project genaamd SustainABLE, samen met hogescholen, de gemeente en een aantal ondernemers. Daarnaast kijken zij als hoe zij het kantoor efficiënt kunnen indelen, naar de reisafstanden en het liefst zouden ze ook werken met volledig elektrische voertuigen. Kouwenberg: “We zouden dit het liefste willen, maar het is ontzettend duur. We proberen in ieder geval veel kleine dingen te doen. Zo hebben we zelfs iemand in het bedrijf aangesteld die een passie heeft voor duurzaamheid.”
Digitalisering biedt kansen en uitdagingen
Ook om digitalisering kan een schoonmaakbedrijf niet heen. De drie organisaties zijn hier dan ook al jaren volop mee bezig. Klien heeft eigen software ontwikkeld, genaamd Klien-IT-Systems. Kouwenberg legt uit: “Met digitalisering kun je ontzettend veel tijd en papier besparen. Alle bedrijfsprocessen zijn overzichtelijk waardoor er inzicht ontstaat in de bedrijfsvoering. Medewerkers kunnen via de app communiceren en alle informatie ontvangen die noodzakelijk zijn en dat in 32 verschillende talen.” Kouwenberg zit ook in landelijke projectgroepen. Hij vervolgt: “Een mkb-bedrijf dat niet digitaliseert, gaat het simpelweg niet redden. De maatschappij wordt steeds complexer, klanten en werknemers stellen steeds hogere eisen. Je moet wel!” Op een gegeven moment kregen we vragen van andere schoonmaakbedrijven of zij niet ook gebruik van ons systeem konden maken.”
Bij Keus maken ze gebruik van het pakket NoCore. “We hebben alle pakketten en software van NoCore afgenomen en werken hiermee. Voor wat betreft automatisering lopen wij voorop”, stelt Keus. Tienstra vult aan: “Wij willen de processen niet te snel doorvoeren naar ons personeel toe. Om het zo werkbaar mogelijk te maken, doen wij dit stap voor stap. Daarnaast verrichten wij veel ad hoc-werk. Stel dat er een calamiteit binnenkomt, zoals het droogmaken van een ondergelopen kelder, dan moeten we daar met spoed heen. Uiteindelijk dienen we dit alsnog handmatig te verwerken.”
Cao schoonmaak
Op 1 juli 2024 loopt de huidige cao af en ondertussen is er een nieuw akkoord bereikt. Hoe kijkt het mkb aan tegen de loonsverhogingen? Over deze laatste vraag denken de drie bedrijven hetzelfde. In de branche is er namelijk sprake van een dilemma. Enerzijds gunnen bedrijven hun medewerkers het beste, maar anderzijds is het belangrijk dat de schoonmaak betaalbaar blijft. Tienstra: “Wij gunnen onze medewerker alles, maar het moet niet zo zijn dat loonstijgingen de schoonmaak onbetaalbaar maken.” Ook Klien staat voor hetzelfde dilemma. Kouwenberg vult aan: “Er ontstaat een enorme druk bij opdrachtgevers en de schoonmaker moet vervolgens harder werken. Ik denk dat een oplossing voor dat dilemma vooral vanuit het kabinet zal moeten komen. Ik heb liever dat de nettosalarissen omhooggaan en dat de medewerker meer overhoudt, maar dat het niet ten koste gaat van de werkgeverslasten. Daarnaast moet meer werken ook lonen.” Tot slot stelt Keus dat het een verkeerde impuls is dat als een schoonmaker meer gaat werken, deze uiteindelijk minder verdient vanwege belastingschalen en het wegvallen van toeslagen. “We hebben een overheid die in mijn ogen steeds meer geld nodig heeft. Loonsverhoging is goed, maar het is ook fijn als je minder belasting hoeft te betalen of minder kosten hebt. We hebben het afgelopen jaar allemaal behoorlijke prijsverhogingen moeten doorvoeren door de cao-stijgingen. We willen onszelf niet uit de marktprijzen. Aan de andere kant hebben onze medewerkers meer geld nodig. Daarom is mijn gevoel tweeledig.”
Op zoek naar kansen
Al met al krijgen mkb-schoonmaakbedrijven te maken met dezelfde uitdagingen als de grootbedrijven. En zij gaan daar op dezelfde manier mee om: door op zoek te gaan naar de kansen. Het is voor mkb’ers soms lastiger om de gestegen kosten bij te benen, maar dat betekent allerminst dat ze minder klaarstaan voor hun medewerkers. Integendeel, ook het mkb kiest ervoor haar medewerkers op de eerste plaats te zetten. Daarom kijken ze niet alleen met een positief gevoel terug op 2023, maar kijken ze ook met een positieve blik naar de toekomst.
