“Ik was in 1984 student Nederlands”, vertelt Fok. “Op verzoek van mijn toenmalige vriendin startte ik in de schoonmaak en ik werd meteen verliefd op het schoonmaakvak. Dat was nog in de jaren dat de strengenmop en bleekwater hoogtij vierden. Ik vond de schoonmaak een fascinerende wereld, met mensen die op een positieve manier met elkaar hard aan kwaliteit werken. Ik begon bij het bedrijf van Koos Stuyvers, die later nog voorzitter van het segment AWOG werd van wat nu Schoonmakend Nederland heet. In die tijd waren de schoonmaakbedrijven veelal klein en de ondernemers echte pioniers. In veertig jaar tijd zijn er slechts vijf uitgegroeid tot mastodonten. 3.400 anderen zijn binnen het mkb gebleven. Ik heb het ondernemerschap in die kleine en middelgrote ondernemingen in Nederland altijd mooi gevonden. Op het laatst heb ik zeventien jaar lang de FVH Facility gehad. Met hoogte- en dieptepunten. Dat hoort bij ondernemen. Je valt en staat weer op. Op mijn 57e heb ik het verkocht aan het interne management.”
Wat anders doen dan schoonmaken
Fok over het waarom van de verkoop: “Ik was 57 en dacht ‘moet ik niet eens wat anders gaan doen dan schoonmaken’. Ik sprak enkele jaren daarvoor met Jacco Vonhof, eigenaar van Novon. Hij is op afstand van zijn bedrijf gaan staan en is tegenwoordig voorzitter van MKB-Nederland. Daar spiegelde ik me wel aan. Minder met je bedrijf bemoeien, meer op afstand. Uiteindelijk kwam het tot de verkoop en was ik een vrij mens. Toen heb ik twee jaar op een leuke manier doorgebracht, maar ging het daarna toch weer kriebelen. Bij toeval had ik een gesprek met SIEV-vicevoorzitter Laetitia Simonis, nadat de vorige voorzitter terugtrad. Ik kende SIEV al wat langer. Ik ben met FVH van OSB (de voorganger van Schoonmakend Nederland, red.) naar SIEV overgestapt. Dat was destijds meer een rebellenclub. Ik kreeg van Laetitia de vraag of ik het voorzitterschap wilde overnemen. Toen heb ik eerst nog een wandeltocht naar Santiago de Compostella ondernomen. Dat was een mooi moment om ook goed na te denken wat ik nog wilde in het zakelijke leven. Want schoonmaak, dat had ik toch eigenlijk wel gezien? Waarna ik in september voorzitter werd. Waarom ik voorzitter wilde worden? Je kunt je bedrijf verkopen, maar dan verdwijnt de liefde voor het schoonmaakvak niet. In de schoonmaak werken fantastische mensen, op de werkvloer en als ondernemers, die het leven graag eenvoudig houden. Dat past bij me.”
Vergeten om aan je bedrijf te werken
Mist Fok het ondernemerschap niet? “Nee. Ik hoor sommige ondernemers wel eens zeggen dat hun onderneming hun kindje is. Dat heb ik niet zo. Een ondernemer werkt heel hard. Je kunt daardoor vergeten áán je bedrijf te werken. Dat in plaats van werken in je bedrijf. Daarmee bedoel ik dat je je medewerkers meer en meer de verantwoordelijk moet geven. Natuurlijk, als je je bedrijf verkoopt wil je dat er goed voor wordt gezorgd. Maar op het moment van afrekenen moet je wellicht voor het eerst ook aan je eigen belang denken. Als het dan is verkocht, moet je het bedrijf vervolgens ook loslaten. Anders word je een van die oude, knorrige mannetjes op het balkon bij de Muppetshow. Na de verkoop kwam ik er wel achter hoe moe ik was. Het is een intensieve branche. Met klachten, opmerkingen en onderhandelingen. Al dat gedoe sla je ergens in je lichaam op. Zolang je op adrenaline doorgaat, heb je er geen last van. Totdat je stilvalt. Ik denk dat ik drie maanden heb geslapen. Ontgiften heeft in totaal een jaar geduurd, schat ik zo in.”
Mkb’ers helpen
SIEV heeft zich vele jaren gericht op het worden van cao-partner. “Je kunt duidelijk zien dat de belangen van zowel de vakbondszijde, als aan de kant van Schoonmakend Nederland om ons aan de cao-tafel toe te laten niet heel erg groot zijn. Ze zitten niet te wachten op verdeling van de RAS-gelden en het delen van macht. Terwijl ze overigens in de basis niet negatief over ons zijn. De contacten zijn inmiddels uitstekend. Ik kijk naar zoiets als ondernemer: als de deur dicht is, dan moet je een andere deur zoeken. Dus hebben we onszelf de vraag gesteld: waar zijn we als branchevereniging voor? Om mkb’ers in de schoonmaak te helpen. Er zijn iets van 3.400 schoonmaakbedrijven. 275 daarvan zitten er bij Schoonmakend Nederland, 206 bij ons. En dan heb je nog tienduizenden zzp’ers. Dat betekent dat de meeste schoonmaakbedrijven nog helemaal niet georganiseerd zijn. Daar kunnen we wat mee. Vandaar dat we ons als doel hebben gesteld om te groeien naar 500 leden in drie jaar. Als dat lukt, worden we als vanzelf belangrijker en kan een minister ook niet meer om ons heen. Bovendien ontwikkelen we ons razendsnel als kenniscentrum, waardoor leden ook direct belang hebben bij het lidmaatschap.”
Glossy magazine
Er kwam een glossy magazine met de naam SIEV 500. Op www.sievdagblad.nl zijn dagelijks nieuwsberichten te vinden. Voorzitter Fok ging allerlei evenementen af. Van de Interclean, de Schoonmaker van het Jaar-verkiezing en de evenementen van Facility Management Nederland (FMN), tot aan de Schoonmaakgolfdag en de Vakbeurs Facilitair. “We zijn goed zichtbaar”, stelt Fok. “En we hebben verzekeringen voor leden gelanceerd. Daarnaast zijn de keurmerken verder uitgewerkt. Daarmee kun je met aanbestedingen meedoen. De meest recente stap is het keurmerk voor glasbewassing, inclusief een nieuwe RI&E. Voor die nieuwe RI&E bouwen we een app. Zodat glazenwassers op locatie makkelijk een RI&E kunnen invullen. Verder hebben we een MVO-keurmerk, zodat schoonmaakbedrijven zich op dat vlak kunnen onderscheiden. We zijn daarnaast aangesloten bij de Vereniging Schoonmaak Research en we willen ons ook bij FMN aansluiten.” Zijn zzp’ers in de schoonmaak bereid om voor een branchevereniging te betalen? “Vanuit de overheid wordt een arbeidsongeschiktheidsverzekering verplicht. Dan moeten zzp’ers ook in beweging komen en ik zie überhaupt wel dat zzp’ers vandaag de dag meer kennis op willen doen. We kunnen richting die doelgroep dus ook van meerwaarde zijn.”
Toiletten schoonmaken
“We zijn een werkgeversorganisatie, maar snappen ook het werknemersgedeelte”, vervolgt Fok. “Een groot deel van onze leden is ook nog werknemer. Staat gewoon dagelijks mee de toiletten schoon te maken, vloeren in de was te zetten of ramen te zemen. Bedrijven met tien, twintig, dertig of veertig medewerkers. Met tussen de 20.000 en 2 miljoen euro omzet, maar met een grote basis aan vakkennis. Ik denk dat wij dat als bestuur en onze leden als ondernemers het vak schoonmaak en de directe werknemersaspecten vaak beter snappen dan onze collegabranchevereniging Schoonmakend Nederland. Let wel, de relatie met hen is goed hoor. Ik vind ook dat zij beter zijn in de contacten naar de politiek. Dat past niet bij ons. Onze aandacht ligt elders. Bij de zorg om kennis te verbeteren via innovatie. De kennis toegankelijk en betaalbaar te maken. En het neerzetten van de juiste randvoorwaarden voor groei voor het mkb. Daar zit voor SIEV de ruimte.”
Best wel weer stevig
SIEV heeft zich, in tegenstelling tot voorgaande cao-onderhandelingen, dit jaar niet geroerd. Fok: “Nee, we zijn daar constructief mee omgegaan. Wat we van het resultaat vinden? We wisten dat we weer omhoog zouden gaan met het loon, na eerder al een sprong van veertien procent te hebben gemaakt. We vonden de stappen nu toch ook best wel weer stevig. Het loon in loongroep 1, in 2023 met 87 procent van de ongeveer 117.000 schoonmakers absoluut de grootste groep, stijgt vanaf 1 juli 2024 tot en met 30 juni 2026 met ruim 9 procent. Daar staat tegenover dat de afspraken voor twee jaar weer duidelijkheid bieden. De verhogingen passen in de tijdsgeest. Dit zijn een beetje de gemiddelde cao-verhogingen.” Fok zet wel vraagtekens bij de loyaliteitsbonus die is afgesproken. “Dat is een loyaliteitsbonus van 1.000 euro bruto, pro ratio weliswaar, aan ongeveer 20.000 medewerkers, de groep die meer dan twintig jaar in de branche zit. Waarom nu precies die groep? De getrokken grens is heel arbitrair. Ben je een week later in dienst gekomen, dan krijg je de loyaliteitsbonus niet. Die mensen kloppen aan bij ondernemers. ‘Waarom hij wel en ik niet?’ Daarbij komt: bonussen zijn fiscaal gezien een dure manier van belonen. En eigenlijk is het ook een manier van belonen die vakbonden bij andere beroepsgroepen niet goed vinden.”
Onflexibel ding
De extra reiskosten van 0,14 eurocent voor kilometers tussen tien en dertig kilometer enkele reis hoeft dan wat Fok betreft niet altijd verhogend te werken. “Veel personeel in het mkb woont al dicht bij het werk. Daarnaast: veel mkb’ers betalen toch al reiskosten. Dat blijkt uit een enquête die we in maart onder leden hebben gehouden.” Wat krijgen leden van SIEV voor reacties van opdrachtgevers over de kostenverhogingen? Fok: “Je hoort daar nu nog weinig van. De verhoging die op 30 juni plaatsvond, was al gecommuniceerd en ingecalculeerd. Dus het eerste dat opdrachtgevers merken, is de verhoging per januari 2025.” Is Fok al met al gematigd positief over de schoonmaak-cao? “Ja, maar de cao is nog steeds een onflexibel ding. Waarom kun je er niet voor kiezen om je eindejaarsuitkering gewoon in je loon of op een ander moment te laten uitkeren? Je bent nu vrij op je verjaardag, maar wat nu als je dat niet wilt? We leven in de moderne tijd. Bouw flexibiliteit in. Voor vakantiewerkers kan al van alles geregeld worden, inclusief directe uitbetaling vakantiegeld. Waarom hebben andere werknemers op dezelfde werkvloer die keuzes niet? Ook artikel 38 over het overnemen van personeel blijft een gedrocht. Dat weet iedereen, maar we durven er niet aan te komen. Ook dat kan en moet anders.”
Aan ambitie geen gebrek bij Fok. De voorzitter tot slot: “We willen vooruit. Daarvoor is het nodig dat we de verbinding leggen met andere partijen in de schoonmaak en de facilitaire dienstverlening. Ik ben niet van het schoppen tegen schenen. Integendeel. Ik ben een verbinder. Laat mij het positieve verhaal over SIEV maar overal neerleggen.”
