Nieuwe vragen en antwoorden coronavirus: desinfecteren in kantoor onnodig

Brancheorganisatie OSB is met een lijst van vragen en antwoorden rond het coronavirus en de ontstane crisis gekomen. Daarnaast kregen we zelf ook vragen binnen. Per vraag geven we aan van wie het antwoord komt. Service Management vult de vragen en antwoorden aan als de actualiteit daar aanleiding voor geeft. Volg Service Management op LinkedIn:

Datum update: 2 april 2020

Waarom is goed schoonmaken tijdens de uitbraak van het coronavirus zo belangrijk?
Uit het blog van SVS-docent Jaap Niezen: “Door middel van schoonmaken wordt vervuiling weggehaald. Wat voor ons mensen vervuiling is, is voor micro-organismen een feestje. Als je de vervuiling wegneemt door goed schoon te maken, haal je de voedingsbodem van deze ziekmakende organismen weg. Daarnaast neem je ook een groot deel van de micro-organismen zelf weg. Maak je op de juiste manier schoon, bijvoorbeeld met professionele microvezeldoeken, dan verwijder je ongeveer 98% van de vervuiling en micro-organismen. Ook zorgt vervuiling ervoor dat een desinfectans zijn werk niet goed kan doen. Een desinfectans is dan ook een slecht schoonmaakmiddel. Als je het wel als schoonmaakmiddel gaat gebruiken en daarbij ook nog denkt dat het gaat desinfecteren, dan kom je bedrogen uit. Tijdens het schoonmaken zal de desinfectans inactief worden door de vervuiling. Van desinfectie zal dus geen sprake meer zijn.”

OSB heeft samen met de RAS 3 protocollen opgesteld voor schoonmaken in deze coronatijd.

Lees ook

Wat verdient vanwege corona extra aandacht van de schoonmaak?

In de gezondheidszorg is men aan het desinfecteren, moet ik dat op kantoor ook doen?

Uit het blog van schoonmaakexpert Andre de Reus: “In de gezondheidszorg wordt gedesinfecteerd om besmetting van een groot scala van ongewenste micro-organismen te voorkomen. Patiënten hebben een sterk verlaagd afweersysteem en kruisbesmetting tussen patiënten en verzorgend (medisch) personeel moet zo veel mogelijk worden voorkomen. In ons normale werk- en verblijfsmilieu is desinfectie absoluut niet nodig. Het is milieutechnisch af te raden; het doodt ook onze broodnodige micro-organismen, het is kostbaar en door ons normale gedrag vindt al heel snel weer ‘besmetting’ plaats en zouden we weer van voren af aan moeten beginnen. Achter iedere gebruiker een schoonmaker laten lopen wordt wel èrg kostbaar. Het Corona-virus heeft enorm de pest aan water en zeep en delft bij confrontatie hiermee absoluut en zeer snel het onderspit. Schoonmaken (volgens de goed geïnstrueerde SVS-methodiek) met een milde reinigingsoplossing en microvezeldoek werkt optimaal. En als u en uw collega’s met regelmaat hun handen grondig wassen, is het eventueel doorgeven van micro-organismen minimaal.”

In ons normale werk- en verblijfsmilieu is desinfectie absoluut niet nodig

Wanneer mag / moet ik thuisblijven ivm de richtlijnen voor het coronavirus?
OSB: “Als je niet werkt als cruciaal beroep (denk aan regulier werk in een kantoorobject) geldt de algemene regel dat als je u milde gezondheidsklachten hebt (niezen, keelpijn, loopneus, licht hoesten, verkouden, verhoging tot 38 graden): blijf thuis. Met koorts (boven 38 graden) erbij, dan moet iedereen in het gezin/huishouden thuisblijven. Als iemand anders in het gezin/huishouden verkoudheidsklachten ènen koorts heeft dan blijft jeu ook thuis. Je U kunt weer naar buiten wanneer het hele gezin 24 uur geen klachten meer heeft. Dat betekent: geen koorts, geen neusverkoudheid en niet hoesten.”

“Waar schoonmakers als cruciaal beroep werken in de vitale processen (denk aan werk in een ziekenhuis) geldt dat zij op basis van de RIVM-richtlijn pas thuis kunnen blijven als er sprake is van gecombineerde klachten, bij verkoudheid en/of hoesten EN koorts (boven de 38 graden). Als iemand anders in het gezin/huishouden deze gecombineerde klachten heeft, gaan de werknemers in cruciale beroepen en vitale processen gewoon werken, tenzij ze zelf ziek worden. Als de medewerker, los van waar hij werkt, met klachten van verkoudheid en/of hoesten in risicogebied in het buitenland is geweest of in aanraking met patiënt met corona: blijf thuis. Wel of niet werken altijd in overleg met de werkgever. Zo nodig de huisarts en/of bedrijfsarts raadplegen. Zeker bij twijfel (bv erg productief hoesten) en de mogelijkheid om anderen te besmetten.”

Hoe ga ik als schoonmaakondernemer om met angst voor het coronavirus?
OSB gaf daarvoor tips:

Bied een luisterend oor en bagatelliseer de angst niet.
Zorg dat werknemers weten waar ze terecht kunnen met vragen over het coronavirus (bij leidinggevende, personeelszaken, vertrouwenspersoon of bedrijfsarts). Heb je een vertrouwenspersoon binnen je organisatie, laat dan de vertrouwenspersoon bellen met de werknemer of stel extra communicatie op zodat de contactgegevens van de vertrouwenspersoon nogmaals onder de aandacht wordt gebracht.
Licht werknemers goed voor over de hygiënemaatregelen die gelden en benadruk dat de richtlijnen van het RIVM gevolgd worden.
Informeer werknemers over de maatregelen die getroffen zijn voor het coronavirus zodat zij eventuele vragen van opdrachtgevers ook in basis kunnen beantwoorden.
Licht werknemers goed voor over het beleid dat je voert wanneer er een besmet persoon blijkt te zijn op het object waar de schoonmaker werkt.
Informeer werknemers over de richtlijnen die gelden bij ziekte van zichzelf of van een huisgenoot.
Verwijs werknemers met gezondheidsvragen naar de huisarts of GGD.
De hoeveelheid informatie over het coronavirus kan verwarrend zijn. Adviseer werknemers hun nieuwsverbruik tot vijf à tien minuten per dag te beperken en dit te halen van serieuze media.
Stuur vanuit de directie een e-mail, app of ander bericht om je werknemers gerust te stellen. Laat directie (of personen waar werknemers tegen op kijken) hierin uitspreken dat ze het ook spannend vinden.
Stuur een positief bericht uit vanuit de directie om zo werknemers te stimuleren om aan het werk te blijven. Boodschap: We hebben jullie altijd en dus ook nu hard nodig en we waarderen jullie inzet enorm.

Ook zijn er tips voor ondernemers te vinden op deze pagina.

Wat zijn de voorwaarden voor de tijdelijke Noodmaatregel Overbrugging voor behoud van Werkgelegenheid?

Van het ministerie van SZW: “In de regeling spelen twee variabelen een grote rol: de omzet en de loonsom. Koolmees: “Hoe hoger het omzetverlies, hoe hoger de tegemoetkoming in de loonsom voor de werkgever. Om de hoogte van het omzetverlies te bepalen, moeten werkgevers eerst hun totale omzet uit 2019 delen door vier. Zij vergelijken dat vervolgens met de verwachtte omzet voor maart-april-mei 2020. Maar soms is uitblijvende klandizie pas later terug te zien in de omzetdaling. Daarom kunnen werkgevers ook een periode aangeven voor de omzetvergelijking die één of twee maanden later start.” Zie hier het artikel dat we eerder hierover maakten.

Hoe vraag ik belastinguitstel aan?

Door het verplicht sluiten van panden, kunnen ook schoonmaakbedrijven in de moeilijkheden komen. Het kabinet heeft een versoepeling doorgevoerd om bijzonder uitstel van betaling van belastingen te krijgen. Als ondernemer kun je bijzonder uitstel aanvragen voor de inkomstenbelasting, loonheffingen, vennootschapsbelasting en de omzetbelasting. Zie daarvoor dit artikel op Service Management. Je kunt overigens pas uitstel van betaling aanvragen zodra aanslagen inkomstenbelasting, loonheffingen, vennootschapsbelasting en de omzetbelasting zijn opgelegd. Daarbij is een onderscheid gemaakt tussen inkomsten- en vennootschapsbelasting enerzijds en loonheffingen en omzetbelasting anderzijds.

Kan ik me opgeven voor de Tijdelijke Overbruggingsregeling Zelfstandige Ondernemers (TOZO)?

Of een onderneming in aanmerking komt voor overheidssteun hangt af van de SBI-code (Standaard Bedrijfsindeling) waarmee een bedrijf bij de Kamer van Koophandel geregistreerd staat. De Rijksoverheid hanteert een lijst met SBI-codes waarmee een bedrijf in aanmerking komt voor de TOGS-regeling. Met die regeling kunnen ondernemers eenmalig 4000 euro ontvangen om hun schade mee af te dekken. In de schoonmaak kennen we de onderstaande SBI-codes.

812 Reiniging
8121 Interieurreiniging van gebouwen
81221 Glazenwassers
81229 Overige gespecialiseerde reiniging
8129 Overige reiniging

Deze codes staan tot nu toe niet in de lijst voor ondersteuning. “Wij krijgen veel signalen binnen dat er SBI-codes ontbreken in de vastgestelde lijst”, stelt Rijksdienst voor Ondernemend Nederland die de regeling uitvoert. Via een webpagina kunnen bedrijven zich opgeven als toch recht denken te hebben op de regeling. “Deze codes leggen wij voor aan het ministerie van Economische Zaken en Klimaat.”

Hoe voorkom ik liquiditeitsproblemen?

Crop corporate finance heeft een checklist voor mkb-ondernemers opgesteld. Bij veel, ook niet de minste, ondernemers bestaat namelijk onduidelijkheid over wat ze kunnen doen. Hoe vang je omzetverlies op? Bovendien zijn er de nodige vof’s of eenmanszaken actief en zij zijn hoofdelijk aansprakelijk als het misgaat. Dat is een griezelig idee. Snel handelen is nu beslist belangrijk. De checklist van Crop corporate finance helpt daarbij. Het is een mkb-brede checklist, ondernemers kunnen hem met hun eigen adviseurs doornemen.

Waarom is 1,5 meter afstand belangrijk?

Iemand die hoest of niest, verspreidt in een straal van 1,5 meter rondom zichzelf het grootste volume aan druppels. Dat staat vast, zegt hoogleraar infectieziekten Andreas Voss van het Radboudumc en ziekenhuis CWZ in Nijmegen, tegen Service Management. Daarom is het belangrijk dat iedereen tijdens deze coronacrisis op minimaal 1,5 meter afstand van anderen blijft.

Kom ik door de WAB in de problemen met extra overwerk?

Werkgevers betalen sinds 1 januari 2020 als gevolg van de wet arbeidsmarkt in balans (WAB), een lage WW-premie voor vaste contracten en een hoge WW-premie voor flexibele contracten. In die regeling is ook opgenomen dat werkgevers met terugwerkende kracht de hoge ww-premie moeten afdragen voor vaste werknemers die in een kalenderjaar meer dan 30 procent hebben overgewerkt. Deze bepaling kan nu tot onbedoelde effecten leiden in sectoren waar door het coronavirus veel extra overwerk nodig is, bijvoorbeeld de zorg of in de schoonmaak. Minister Koolmees meldde9 december 2019 dat werkgevers tot 1 april 2020 de tijd kregen om een vaste arbeidsovereenkomst op schrift te stellen, om te voldoen aan de voorwaarden voor de lage ww-premie.

“Het is de komende weken niet voor alle werkgevers praktisch mogelijk om aan die voorwaarde te voldoen”, schrijf de minister. “Daarom wordt deze periode verlengd tot 1 juli.” Het coulanceregime geldig voor werknemers die uiterlijk 31 december 2019 voor onbepaalde tijd in dienst waren, geldt dus tot en met 30 juni 2020. Zorg er dus voor dat het ondertekende schriftelijke arbeidscontract of addendum voor werknemers met een vast contract voor 1 juli in de loonadministratie staat. Aansluitend is de Belastingdienst met een ww-check gekomen.

Hoe ga ik om met een werknemer in een hoogrisicogroep?

OSB: “Het is verstandig om geen risico te nemen met de groep werknemers met een zwakke gezondheid. Mensen in een hoogrisicogroep hebben een onderliggende aandoening, zoals afwijking luchtwegen, chronische hartaandoening, diabetes, nieraandoeningen die leiden tot dialyse, verminderde weerstand tegen infecties, hiv-infectie. Een schoonmaker die in de hoogrisicogroep valt mag NIET in een omgeving werken waarbij een risico is op besmetting. Voor deze risicogroep gelden aanvullende preventieve adviezen in het kader van ‘social distancing’:

als er iemand in het gezin/huishouden koorts heeft, verkouden is en/of hoest: vermijd verblijf in dezelfde ruimte zoveel mogelijk;
beperk sociale contacten tot het hoogstnodige; vermijd gezelschappen;
beperk activiteiten buitenshuis in afgesloten ruimtes: dus geen: bezoek bij anderen thuis, kerkbezoek, bar, restaurant, fitness, sport, zwembad, etc.;
vermijd het openbaar vervoer zoveel mogelijk, zeker in de spits;
beperk boodschappen doen, zeker in de spits; vraag iemand anders of laat boodschappen thuis bezorgen;
ga niet naar school/universiteit/onderwijsinstellingen;
bezoek geen (klein)kinderen, pas niet op kinderen en bezoek geen scholen;
neem bij klachten die erger worden telefonisch contact op met uw huisarts/specialist om te overleggen of u getest moet worden”

Wat doe je met contractuele afspraken met klanten?

OSB: “De coronacrisis raakt de schoonmaakbedrijven en hun opdrachtgevers hard. Dat geldt ook voor onderaannemers in onze branche. De financiële impact laat zich nog niet voorspellen. Wel zie we dat opdrachtgevers en schoonmaakbedrijven volop in overleg zijn over hun contractuele afspraken voor de komende periode. Op de helpdesk bereiken ons daar veel vragen over. Er is geen eenduidig antwoord op de vraag hoe bedrijven om moeten gaan met hun contractuele afspraken. De uiteindelijke keuze is afhankelijk van afwegingen die ieder bedrijf zelf moet maken. OSB kan hier geen standaard antwoord op geven. Wat we wel kunnen doen, is je op weg helpen met de relevante punten. Onderwerpen die in adviesgesprekken aan de orde komen zijn vaak:

Hoe voorkom ik legionella in lege panden?
Expert Egbert Leiting waarschuwt voor de gevolgen en gevaren van waterleidingen in panden die te lang niet worden gebruikt, zoals nu het geval is door de coronamaatregelen.“Gebouwen die geheel of gedeeltelijk leegstaan en daardoor geen gebruikmaken van de drinkwaterinstallatie kunnen problemen krijgen met de (drink)waterkwaliteit. Stilstand leidt tot afzetting aan de binnenkant van de leiding en groei van biofilm. Biofilm is een laagje aan de binnenkant van de leiding. Door stilstand wordt de groei van bacteriën, waaronder legionella, in dat laagje bevorderd. Met alle gevolgen van dien.” Om legionella te voorkomen is het advies om minstens één keer in de week alle tappunten minstens twee minuten door te spoelen. Om dit te voorkomen is het advies om minstens één keer in de week alle tappunten minstens twee minuten door te spoelen. Dus zowel de warm- als de koudwaterkraan goed open te zetten.

Zijn droge handen vanwege het handen wassen niet gevaarlijk?
In de Volkskrant geeft Sjan Lavrijsen, dermatoloog in het LUMC, antwoord: “Een droge, beschadigde huid is vatbaar voor infecties met virussen en andere micro-organismen. Maar of dit ook geldt voor het coronavirus weten we niet.” Het is in elk geval geen oplossing om je handen dan maar niet te wassen. “Het tegengaan van het coronavirus is nu belangrijker dan uitgedroogde handen voorkomen”, zegt Van ’t Klooster. De oplossing is simpel: handcrème. “Grondig je handen wassen, goed afdrogen en dan insmeren met liefst een dikke vettige crème”, raadt Van ’t Klooster aan. Wanneer? “Zodra het begint te irriteren”, zegt Lavrijsen. Voor wie het routinematig wil aanvliegen, is ’s avonds voor het slapengaan een goed moment. Dan heeft de huid ’s nachts de gelegenheid te herstellen.

Moet een werknemer die zwanger of chronisch ziek is (COPD, diabetes, hart etc) of al wekenlang hoest, werken?
OSB: “Het is verstandig om geen risico te nemen met werknemers met een zwakke gezondheid. Laat de medewerker telefonisch contact opnemen met de huisarts. Als die aangeeft dat er niets aan de hand is, is er geen reden om thuis te blijven. Is er wel sprake van arbeidsongeschiktheid? Dan gelden de gebruikelijke regels.”

CNV krijgt de nodige vragen over het inkomen van schoonmakers binnen.
Jan Kampherbeek van CNV: “Werk je niet altijd hetzelfde aantal uren? Dan telt het gemiddeld aantal uren van de laatste drie periodes. Die moet je betaald krijgen. Bij een min-max-contract geldt dus niet het minimaal aantal uren van je contract, maar het gemiddelde aantal uren van de laatste drie periodes. In de hotelschoonmaak en de specialistische schoonmaak kan er sprake zijn van min-uren. Maar het kan niet zo zijn dat je nu – vanwege de coronacrisis – een berg aan minuren opbouwt die je later nooit meer kunt inhalen. We hebben nu met de werkgevers afgesproken dat de saldo’s van min-uren per 1 maart worden bevroren. Je min-urensaldo kan dus niet groter worden.”

Wie bepaalt of ik als schoonmaker kan werken?
Jan Kampherbeek van CNV: “Het RIVM geeft nog steeds als advies dat, als je niet ziek bent, je zonder extra risico kunt werken. Heb je wel klachten en vraag je je af of het verstandig is om te gaan werken, neem dan contact op met de bedrijfsarts of huisarts. Zo voorkomen we ook de leidinggevenden moeten beslissen wie wel en niet kan werken.”

Mag ik een werknemer op een ander tijdstip/in het weekend/op een ander object laten werken?
OSB: “Er zijn werknemers die hun uren niet halen omdat er minder werk is, bijvoorbeeld omdat objecten sluiten door het coronavirus. Je mag werknemers vragen op andere objecten te werken (in een kantoorpand bijvoorbeeld, in plaats van een hotel), op andere tijden, en/ofwerk ‘in te halen’ op een ander moment. Iedere werknemer moet werken voor zijn loon. Daarom moet een werknemer een aanpassing van werktijden en/of werkzaamheden en/of object accepteren, zolang die binnen redelijke grenzen valt. Dat staat in artikel 8 van de cao. Anders is er sprake van werkweigering. Een voorbeeld van een onredelijke aanpassing zijn compleet andere werktijden waarop een werknemer al een andere baan heeft. Moet een overgeplaatste werknemer verder reizen? Dan heeft hij wel recht op een vergoeding van de extra kilometers. Een medewerker kan dit natuurlijk vervelend vinden. Leg de ernst van de situatie daarom goed uit. En vertel hoe belangrijk het is dat er schoongemaakt wordt, vooral in de cruciale sectoren.”

Als je schoonmaker bent in een ziekenhuis en de geïnfecteerde patiënt is weg. Kan je werkgever je dan dwingen om bij crisis zo’n besmette kamer te desinfecteren?
Jan Kampherbeek van vakbond CNV: “Formeel kan een werkgever dat als hij wel de benodigde persoonlijke beschermingsmiddelen (dus niet alleen mondkapjes) geeft en hij zeker weet dat je voldoende bent opgeleid. Je krijgt dan wel bijna altijd de discussie ben ik er voldoende voor opgeleid etc. In veruit de meeste gevallen worden dan de specialisten gevraagd. Die hebben de kennis en de kunde en voor hen is het ontsmetten van ruimtes dagelijks werk. De specialistische schoonmakers zijn daarin het best getraind. Mijn voorkeur heeft het, en waarschijnlijk ook van de werkgever, omdat met een vrijwilliger te doen. Dan heb je ook een veel grotere kans dat het goed gebeurt als met iemand die gedwongen wordt en het niet wil.”

Een chauffeur wordt in de loop van de dag ziek. Griepverschijnselen met lichte koorts. De volgende chauffeur moet de wagen in. een werkdag van 14 uur, Ik zeg: de wagen moet eerst gedesinfecteerd worden. De werkgever zegt: doe dat zelf maar. De chauffeur is daar niet voor opgeleid. Wat nu?
Jan Kampherbeek van vakbond CNV: “Dat lijkt een beetje op een vraag die ik net binnen kreeg van een schoonmaakster die een kamer van een coronapatiënt moet schoonmaken. De werkgever moet voor een veilige werkplek zorgen. Je hoeft als werknemer niet zelf voor een veilige werkplek te zorgen. Wel natuurlijk alle veiligheidsvoorschriften in acht nemen. De chauffeur is niet opgeleid voor het ontsmetten van een vrachtauto dat is nu een maal specialistenwerk. In dit geval zou ik namens het lid aangeven dat deze vrachtauto voor mij geen veilige werkplek is en de werkgever verzoeken daar zorg voor te dragen. De chauffeur zou dus niet moeten gaan rijden. Van de werkgever is het ook een vreemde reactie. Immers je bent wel aansprakelijk als je niet alles doet om voor een veilige werkplek te zorgen.”

Om continuïteit te waarborgen wil ik aan de klanten voorstellen dat er beperkt wordt gewerkt en alleen essentiële werkzaamheden worden gedaan zoals de containers buiten zetten, entrees netjes van VvE’s en liften knap; kan dat?
OSB: “Ja dat kan, zoek vooral het overleg met de klant gelet op de bijzondere omstandigheden.”

Vraag of er gespecialiseerde bedrijven zijn om de kantoren schoon te maken als er sprake is van een corona-uitbraak. Volgens een leverancier zijn die bedrijven er.
OSB: “Elk zichzelf respecterend schoonmaakbedrijf moet een schoonmaak kunnen doen. Virussen leven slechts korte tijd en met normale middelen is dat heel goed te doen, wellicht als de opdrachtgever dat wil toch iets aanpassen aan middelen. Belangrijk is dat contactpunten en sanitair vaker schoongemaakt worden.”

Lees ook

Ons dossier over het coronavirus

Sluiting van objecten: zijn schoonmaakbedrijven verplicht om werknemers dan over te plaatsen?
OSB: “Als er nog – voldoende – werk op andere objecten is, dan zou het advies zijn om inderdaad de werknemer op een ander object te laten werken. Houdt daarbij wel rekening met eventuele reiskostenvergoeding (art. 34 lid 3 cao) als de werknemer verder weg wordt geplaatst.”

Kan een opdrachtgever zomaar opzeggen wegens het coronavirus?
OSB: “Uiteraard kan een opdrachtgever altijd opzeggen, om welke reden dan ook, indien het contract (voor bepaalde tijd) een opzegbevoegdheid aan de opdrachtgever geeft om (tussentijds) op te zeggen. Daar kan hij ook gebruik van maken als u niet meewerkt aan de werkvermindering wegens het Coronavirus. Wilt u weten of dat ook in uw situatie wel kan, laat dan uw contract en/of verkoop- of inkoopvoorwaarden checken. Dat kan via OSB. Mocht opzegging contractueel mogelijk zijn dan wilt u dat wellicht voorkomen door mee te werken aan de tijdelijke wijziging van de opdracht tot schoonmaken. Vervolgens kunt u bezien of er dan voldoende aanleiding is om ten aanzien van die werkvermindering (waar u onder dreiging van algehele opzegging in toestemt) werktijdverkorting aan te vragen.”

Kunnen werknemers door opdrachtgevers worden geweigerd, bijvoorbeeld omdat ze uit Brabant komen? Of kan een werknemer worden weggestuurd door een opdrachtgever omdat hij of zij hoest?
“Nee dat kan niet zo maar. Ga in overleg met de opdrachtgever, leg de regels uit en bespreek hoe je de schoonmaker op een veilige manier zijn werk kan doen.”

Het blijft een noodopvang, die alleen kan worden benut wanneer andere opties ontoereikend zijn

Ik werk in een cruciale beroepsgroep en mijn kind gaat normaal gesproken naar de kinderopvang, maar heeft nu milde gezondheidsklachten (niezen, keelpijn, loopneus, licht hoesten, verhoging tot 38 graden). Mag ik mijn kind toch brengen?
OSB: “Nee, uw kind mag niet naar de opvang. Als de klachten verergeren neem dan telefonisch contact op met uw huisarts.

Ik werk in een cruciale beroepsgroep, hoe zit het dan met kinderopvang? Moeten beide ouders in cruciale sectoren werken om daarvoor in aanmerkingen te komen?
OSB: “Het ministerie geeft aan dat 1 ouder met een vitaal beroep voldoende is voor recht op opvang. Dit in afwijking van de oorspronkelijke regel dat als een van de ouders niet in een vitaal beroep werkt en dus thuis werkt, er geen recht op kinderopvang is.”

Werkplek/object is gesloten, moet de werknemer daar toch heen?
OSB: “Dat heeft geen zin, tenzij je met de opdrachtgever kunt afspreken dat er grote/extra schoonmaakwerkzaamheden kan worden gedaan.”

Moet werkgever verplicht andere locaties aanbieden? En wat zijn de rechten en plichten van de werkgever als daar weerstand tegen is?
OSB: “Het is van belang om mensen zoveel mogelijk aan het werk te houden in schoonmaakwerk op andere locaties. Als de werkgever nog andere mogelijkheden heeft dan zeker aanbieden c.q. de werknemer overplaatsen. De werknemer mag dat alleen weigeren als er andere werktijden gelden die niet passen. Zo mogen bijvoorbeeld medewerkers die op hotels ingezet worden, tewerkgesteld worden op kantoorpanden. Iedere werknemer moet werken voor zijn loon, als dat door omstandigheden niet kan op de plek waar dat normaal gebeurt dan op een ander object. Dit kan door de werknemer alleen maar worden geweigerd als daar een goede reden voor is (denk aan volledig afwijkende werktijden). Artikel 8 cao is hierbij richtinggevend.”

“Mocht het zo zijn dat de werknemer verder weg wordt geplaatst, dan heeft hij op basis van art. 34 lid 3 CAO recht op een vergoeding van de meer kilometers. Als hij weigert terwijl alles nagenoeg hetzelfde is of je betaalt vergoeding voor de zaken die afwijken van de normale situatie, dan wordt het niet werken gezien als werkweigering en heeft de werknemer geen recht op loon. Er vanuit gaande dat het redelijk soortgelijke werktijden zijn, kan er nog wel een beperking zijn in reisafstand. Die is beperkt tot 30 kilometer enkele reis, als het meer is dan moeten alle kilometers vergoed worden.”

En als mensen vanwege corona niet met het openbaar vervoer willen/durven te reizen. Is dat dan reëel?
OSB: “Het vervoer is normaal gesproken iets wat de werknemers zelf moet regelen, hij bepaalt hoe hij wil reizen. Mogelijk heb je nog een vervoermiddel staan waar de werknemer gebruik van kan maken.”

Moet werkgever salaris toch doorbetalen, ook als er geen alternatief werk is?
“Ja, dit valt in de risicosfeer van de werkgever.”

Als de scholen dichtgaan, wat betekent dat voor de spaaruren?
OSB: “Blijf handelen in de geest van de gemaakte afspraken in het contract en zorg zoveel mogelijk voor alternatief werk.”

Calamiteitenverlof is kortdurende verlof om iets te regelen wat noodzakelijk is

Als een medewerker thuis moet blijven bijvoorbeeld omdat het kinderdagverblijf dicht is, moeten wij hem dan snipperdagen inhouden of krijgen ze daarvoor vrij?
OSB: “Vooralsnog is het OSB-standpunt dat er verlof genomen moet worden. Calamiteitenverlof is kortdurende verlof om iets te regelen wat noodzakelijk is. Dus calamiteitenverlof kan wel om iets te regelen voor de kinderen maar verder niet. Het loon wordt dan voor 100 procent doorbetaald. Voor het overige is er geen regeling voor dit soort dingen. Een bedrijf gaf al aan zelf de kinderopvang voor de werknemers te willen regelen. Let overigens op dat de schoonmaker recht heeft op kinderopvang als de schoonmaker werkt in de zogenaamde vitale processen.”

Werknemer vraagt twee dagen calamiteitenverlof kortdurend zorgverlof om kind op te vangen dat niet naar school mag vanwege hoesten (werkgever van partner heeft ook 2 dagen toegestaan). Wat te doen?
OSB: “Er kan slechts sprake zijn van calamiteitenverlof om snel iets te regelen voor opvang. Lukt dat op geen enkele manier dan kan eventueel sprake zijn van kortdurend zorgverlof.”

Stel een werknemer is zwanger, chronisch ziek (copd, diabetes, hart etc) en hoest al wekenlang…
Wat dan te doen? Mag/moet een werknemer thuiswerken? En wie beslist daarover?
OSB: “Het is verstandig om geen risico te nemen met de groep werknemers met een zwakke gezondheid. Vragen die gesteld kunnen worden: Is werknemer in contact geweest met iemand die besmet is? Is hij in een gebied geweest waar het virus heerst? Als beide negatief dan is het aannemelijk dat hij niet besmet is. Geef aan dat hij telefonisch met de huisarts contact opneemt. Als die ook aangeeft dat er niets aan de hand is moet hij gewoon werken. Mocht er wel sprake zijn van arbeidsongeschiktheid dan gelden vanzelfsprekend de gebruikelijke regels.”

Als van een werknemer vastgesteld is dat deze corona heeft, kan het zijn dat de collega’s waar deze werknemer direct mee in contact geweest is, in thuisquarantaine worden geplaatst. Is dit verplicht?
OSB: “Dit bekent dat deze werknemers thuis moeten blijven, totdat zeker is dat zij/hij niet besmet is. Thuisquarantaine is alleen verplicht als de GGD dit voorschrijft. Tijdens verplichte thuisquarantaine, opgelegd door de GGD, heeft de werknemer recht op loon. Er is sprake van thuisquarantaine als iemand die niet ziek is thuis moet blijven totdat zeker is dat deze persoon niet besmettelijk is voor anderen. Deze periode duurt maximaal 2 weken in het geval van het nieuwe coronavirus. De beoordeling en monitoring wordt door de Gemeentelijke Gezondheidsdienst gedaan. De persoon in quarantaine verblijft thuis in een eigen ruimte. Samen met zijn of haar huisgenoten krijgen zij informatie over maatregelen die genomen moeten worden om eventuele besmetting te voorkomen.”

Wat te doen bij een ziekmelding en wat mag ik vragen?
OSB: “Wat mag ik in verband met de privacywetgeving aan mijn werknemers vragen? De specifieke situatie nu is primair een overheidsverantwoordelijkheid, niet die van werkgevers. De gebruikelijke regels rond privacy blijven dus het uitgangspunt. Voor werknemers die zelf een vermoeden van besmetting hebben, geldt dat zij de huisarts moeten bellen (niet bezoeken) en thuis moeten blijven (tot na een medische controle). De werkgever mag werknemers vragen naar welk gebied zij met vakantie zijn geweest. U mag werknemers wel vragen naar de gezondheidsklachten, maar werknemers zijn niet verplicht om hierop te antwoorden. U mag echter geen medische gegevens verzamelen en registreren, dus ook niet het antwoord van de werknemer op de gestelde vraag. En evenmin als de werknemer u spontaan het een en ander vertelt. Temperatuur opnemen, een koortsscan, is niet toegestaan. Werknemers aan de poort scannen, of ingeval er een vermoeden bestaat dat de werknemer besmet is (het onderscheid met een gewone griep is door niet-artsen overigens niet te maken), mag niet, en hoeft redelijkerwijs ook niet gezien het GGD-beleid (huisarts bellen). De suggestie doen de huisarts te bellen kan uiteraard wel. Een werknemer waarvan vaststaat dat hij of zij is besmet, de toegang ontzeggen, is uiteraard geboden vanuit preventieplicht uit Arbowetgeving.”

En moet ik het loon doorbetalen na een ziekmelding?
OSB: “Als de werknemer ziek is, of het nu hier is of in het buitenland, gelden de normale regels bij ziekte. De werknemer moet zich ziekmelden en zich aan de verdere procedures houden die bij zijn werkgever gelden. De werkgever zal in het algemeen gehouden zijn het loon tot een bepaald percentage door te betalen. Dat de ziekte het gevolg is van het coronavirus maakt dit niet anders. Hier zijn wel verschillende situaties te onderscheiden, met een verschillend antwoord op de vraag of de werkgever het loon moet doorbetalen. Het lastige is dat in een aantal situaties eigenlijk zowel de werknemer als de werkgever er niets aan kunnen doen dat de werknemer niet op zijn werk kan verschijnen. Bijvoorbeeld als de werknemer in het buitenland wordt opgehouden, of in Nederland in quarantaine gaat.”

Moet het loon worden doorbetaald aan de ‘thuisblijvers’?
OSB: “Voor mensen die zelf beslissen om thuis te blijven op basis van de richtlijnen van het RIVM/overheid geldt vooralsnog dat de werknemer recht heeft op loon. De werkgever bepaalt niet of de werknemer ziek is, hiervoor is de bedrijfsarts. VNO/NCW en de oOverheid zijn bezig om maatregelen te nemen om het bedrijfsleven te ontzien maar daar is verder nog niets over bekend. Echter bij preventief thuis zitten geldt dat angst alleen onvoldoende is om thuis te blijven. Blijft een werknemer toch thuis dan is er geen recht op loon. Probeer een gesprek aan te gaan en de angst weg te nemen. Loondoorbetaling stopzetten kan pas nadat je de werknemer gewaarschuwd hebt dat dat het gevolg is van het wegblijven.”

Is er speciale schoonmaak aanpak voor coronabesmetting en kunnen we voorzorgsmaatregelen treffen voor ons personeel?
OSB: “Coronavirussen verspreiden zich primair via mensen en dieren, meldt het RIVM. Buiten het lichaam kunnen ze niet goed overleven. Toch is het goed als schoonmaakpersoneel extra behoedzaam is met het oog op besmetting. Hier zijn enkele preventieve maatregelen die je kunt nemen:

1. Adviseer je personeel regelmatig de handen te wassen met water en zeep; hoesten of niezen te doen in de binnenkant van de elleboog; zo min mogelijk mond, neus of ogen aan te raken; uit de buurt te blijven van patiënten met griepachtige verschijnselen
2. Zorg dat collega’s die vermoedelijk het coronavirus dragen niet naar het werk komen. Laat hen telefonisch contact opnemen met hun huisarts. Er is sprake van een vermoeden als de collega is teruggekeerd uit een land waar het coronavirus heerst of contact had met een besmet persoon en binnen veertien dagen na die gebeurtenis verschijnselen vertoont (koorts en luchtwegklachten).
3. Stel extra hygiënische hulpmiddelen ter beschikking (en zorg dus ook voor een ruime voorraad): wegwerphandschoenen; papieren handdoeken en zakdoeken; handdesinfectiemiddelen en hermetisch afsluitbare afvalzakjes.

Welke preventieve maatregelen kun je in een pand nemen?

OSB: “Als schoonmaakbedrijf kun je je klanten helpen besmettingsrisico’s te beperken door hen de volgende preventieve maatregelen te adviseren:

Laat dagelijks oppervlakken die vaak met handen door verschillende mensen worden aangeraakt grondig reinigen. Voorbeelden hiervan zijn sanitair, deurklinken, trapleuningen, licht- en liftschakelaars, kranen, balies, telefoons, koffiezetapparaten.
Verhoog de schoonmaakfrequentie voor gezamenlijk gebruikte ruimtes (ontvangstruimtes, vergaderzalen, kantines, eetzalen en sanitaire ruimtes);
Zorg voor tissues, desinfecterende gels en/of doekjes en setjes (voor het schoonmaken van het toetsenbord) op alle werkplekken;
Verwijder magazines, kranten, etc. uit wachtkamers en andere ruimtes;
Sluit vuilniszakken met gebruikte beschermingsmiddelen;
Reinig en droog elke dag de benodigdheden die voor de reiniging gebruikt worden;
Ventileer werkplekken door bijvoorbeeld ramen open te zetten of anders door goed onderhouden airconditioningsystemen;
Zorg dat materialen om handen aan te drogen eenmalig worden gebruikt; een stuk keukenrol, een schoon papieren handdoekje, warme lucht of een handdoekrol zijn hiervoor geschikt;
Voer ‘groeten zonder aanraking’ in te voeren.
Maak thuiswerken mogelijk;
Gebruik met maximaal twee personen tegelijk de lift of vermijd liften geheel en stimuleer traplopen;
Voorkom drukte in het personeelsrestaurant door flexibele lunchtijden in te voeren;
Besteed aandacht aan het wassen van servies en bestek met water en zeep. Bij voorkeur op een hoge temperatuur in de vaatwasser.

Is de werknemer verplicht om de kamer schoon te maken waar iemand met coronavirus heeft gelegen? Wat als de medewerker weigert om besmet pand schoon te maken?
OSB: “In beginsel geldt er een verplichting voor de schoonmaker als onderdeel van de vitale processen. Angst alleen is in elk geval onvoldoende om thuis te blijven. Blijft een werknemer toch thuis dan is er geen recht op loon. Probeer een gesprek aan te gaan en de angst weg te nemen. Loondoorbetaling stopzetten kan pas nadat je de werknemer gewaarschuwd hebt dat dat het gevolg is van het wegblijven. Dus: ga gesprek aan met de werknemer. Het virus verspreidt zich via mensen en dieren. Buiten het lichaam kan het virus niet goed overleven. De kans dat je besmet kunt raken van producten of oppervlakten is erg klein. Bedenk ook dat als het pand ‘besmet’ is er voor de zekerheid 24 uur gewacht kan worden voordat de schoonmakers het besmette pand van de opdrachtgever betreden. Het virus is dan niet meer actief (is dood) en het pand kan op de reguliere manier schoongemaakt worden. Goede instructie is belangrijk alsmede goed gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen die de werkgever aan de werknemer ter beschikking moet stellen. Denk ook aan een goede hygiëne.”

Werknemers die werken op verhoogd risicoplekken (ziekenhuizen, OV, internationale organisatie): hoe veilig zijn ze?
OSB: “Slimme afspraken bij schoonmaken (besmet) pand: Het virus verspreidt zich via mensen en dieren. Buiten het lichaam kan het virus niet goed overleven. De kans dat je besmet kunt raken van producten of oppervlakten is erg klein. Goede instructie is belangrijk evenals goede hygiëne alsmede goed gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen die de werkgever aan de werknemer ter beschikking moet stellen. Ga in overleg met de opdrachtgever over de tijden van de schoonmaak. Wellicht kan de schoonmaker werken als er geen of bijna geen personeel van de opdrachtgever in het pand aan het werk is? Houdt voldoende afstand van personeel dat eventueel in het pand is. Als het pand ‘besmet’ is en schoongemaakt moet worden, wacht dan, voor de zekerheid, 24 uur voordat de schoonmakers het besmette pand van de opdrachtgever betreden. Het virus is dan niet meer actief (is dood) en het pand kan op de reguliere manier schoongemaakt worden.”

Handgel en handschoenen zijn op: geen of slechte alternatieven; is dat wel veilig?
OSB: “Het hangt erg af van de omstandigheden op de werklocatie of beschermingsmiddelen nodig zijn. Het is goed om van geval tot geval te bezien wat de risico’s zijn en of, en zo ja welke, beschermingsmiddelen nodig zijn voor de schoonmaker om het werk goed te kunnen doen.”

Wat mag je doen als werknemer geen aangeboden preventieve middelen gebruikt?
OSB: “De werknemer is verplicht om de aangeboden preventieve middelen te gebruiken. Als een werknemer weigert om de hem ter beschikking gestelde persoonlijke beschermingsmiddelen te gebruiken, zijn er diverse stappen die de werkgever kan ondernemen

1. Een mondelinge waarschuwing geven
De werkgever kan de werknemer een mondelinge waarschuwing geven en van die waarschuwing een aantekening maken in het personeelsdossier van de desbetreffende medewerker.

2. Een schriftelijke waarschuwing geven
Blijft een medewerker weigeren om zijn PBM te dragen, dan kan de werkgever hem een schriftelijke waarschuwing geven. Daarvan gaat een kopie in het personeelsdossier van de medewerker in kwestie.

3. Schorsen zonder behoud van loon
In het uiterste geval kan een werkgever overgaan tot schorsing van de weigerachtige werknemer. Tijdens die schorsing krijgt hij geen doorbetaling van loon.

Alle voorgaande maatregelen toegepast en nog steeds gebruikt de werknemer zijn persoonlijke bescherming niet? Dan kan de werkgever een ontslagvergunning aanvragen. Daarbij zijn de gronden het niet-dragen van de PBM zoals dat een goed werknemer betaamt en het weigeren van een opdracht. Ontslag op staande voet is vaak een te zwaar middel. Dat is alleen zinvol als de handhaving van het dienstverband aantoonbaar in strijd is met het zogeheten goed werkgeverschap. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn als de weigering van de werknemer objectief gezien grote risico’s veroorzaakt voor de veiligheid van hemzelf en/of een ander.”

Meer weten over het coronavirus, de laatste ontwikkelingen en de gevolgen voor de schoonmaakbranche? In ons Dossier Coronavirus vind je alle berichten die Service Management heeft gepubliceerd omtrent het coronavirus